Wzmacniacz bez trafa wyjściowego

[Irek]

Witam
Jest to mój pierwszy post.
Zastanawiam sie nad budową wzmacniacza lampowego.
Wybór jest dość duży. Zaciekawiło mnie jednak kilka konstrukcji wzmacniaczy bez transformatora wyjściowego.
Czy ktoś wie jakie są wady i zalety takiego rozwiązania?
Pod względem konstrukcyjnym niby prostrze - finansowo również (brak drogich transformatorów wyjściowych).
Pzdr.

[az1]

Witam
Przyznaję się bez bicia, że nie zrobiłem nigdy wzmacniacza mocy OTL. W moim przypadku elementem odstraszającym była konstrukcja stopnia wyjściowego. Brak transformatora wyjściowego okupiony jest rozbudowaniem zestawu lamp w celu uzyskania niskiej impedancji wyjściowej. Słyszałem również opinie o większej zawodności wzmacniaczy OTL. W każdym bądź razie kiedyć przymierzałem się do takiego wzmacniacza ale zrezygnowałem. Tym niemniej mam gdzieś materiały, które zebrałem. Przejrzę je i jeśli znajdę coś ciekawego dam znać na forum.

[baba]

Firma AKKUS sprzedająca czasopismo AudioExpress w swojej zapowiedzi podaje, że w numerze 5 z tego roku opisana jest konstrukcja wzmacniacza beztransformatorowego wysikiej jakości. Zwykle w piśmie tym razem z opisem konstrukcji przedstawiana jest analiza ukladu z podaniem jego wad i zalet. Polecam ten artykuł. Sama nie mam jeszcze tego numeru pisma, ale jak do mnie dotrze (to kwestia kilku dni) chętnie podzielę się zawartymi w nim informacjami (jeśli Autor tematu wyrazi taką wolę np. z uwagi na niedostępność pisma).

[Romekd]

Witam.
Jeśli chodzi o zalety to na pewno są nimi szerokie pasmo przenoszenia, zarówno od dołu jak i góry oraz małe zniekształcenia ,a co do wad to tu już niestety lista jest dłuższa i wynikają one z niedopasowania impedancji lamp do głośników oraz bardzo dużego przeciążenia lamp co skraca ich żywotność niekiedy nawet do 100 godzin .Rozwiązania takie przeważnie mają również małą sprawność energetyczną oraz niewielką moc wyjściową (chociaż widziałem też "potwora" o mocy przekraczającej 100 W ale autor tego opracowania podawał że trwałość lamp określa na "naście godzin":) ). Wady te ponoć nie wystraszą prawdziwego audiofila, gdyż liczy się przecież czysta "jakość" nawet kilku watowa .
pozdrawiam

Roman

[Irek]

A nie można by połączyć w stopniu wyjściowym kilka lamp równolegle.
Np. wznacniacz zbudowany na 2xEL34 rozbudować do powiedzmy 6xEL34
albo nawet 8x .
Albo zbudować zespoły głośnikowe o impedancji np. 32 Om - ale to już chba mniej opłacalne rozwiązanie (dużo głośników=drogie zestawy).
Co wy na to ????

[Nieznaczny]

Albo połączyć oba te rozwiązania. Gdyby podnieść impedancję obciążenia właśnie np. do 32 omów pewnie możnaby znacznie uprościć wymagania dotyczące beztransformatorowego stopnia wyjściowego. Podejrzewam, że w przypadku kilkugłośnikowej kolumny prosty zabieg zwiększenia impedancji może być naprawdę opłacalny z punktu widzenia konstrukcji ukłądu OTL. Myślę bowiem, że takie równoległe łączenie lamp ma swoje wady i ograniczenia a w końcu 32 omy to nie 4 czy nawet 8 omów. Swego czasu w magazynie bodajże Hi-Fi albo Audio był reklamowany fabryczny wzmacniacz mocy który był zbudowany na całej garści równolegle połączonych ECC83 (to nie żart ). Nie był to chyba OTL bo tam chodziło o moc a nie imoedancję ale producent jakoś sobie poradził z równoległym łączeniem wielu lamp.

[Romekd]

Sprawa tylko pozornie jest prosta, gdyż oporność wewnętrzna lamp jest bardzo wysoka i nawet stosując triody wysokoprądowe pamiętać trzeba, że ich oporność wynosi od 300 do 600 mów, a ponadto lampy te mają z reguły wysoki prąd żarzenia, sięgający wielu amperów przy napięciu 12,6 V, aby mogły osiągać wysoką emisję, więc łączenie równoległe kilku lamp jest dość kosztowne natomiast próba podniesienia impedancji kolumn jest krokiem w dobrym kierunku choć tylko częściowo rozwiązuje problem gdyż i tak nie pozwala uzyskać optymalnej rezystancji wszystkich połączonych w ten sposób głośników.
Łącząc równolegle lampy należy pamiętać o rosnących pojemnościach międzyelektrodowych które dla triod prądowych i tak są już dość duże, co utrudnia projektowanie stopni sterujących ze względu na konieczność uzyskania niskiej impedancji wyjściowej. Konieczne staje się więc znalezienie kompromisu między wszystkimi tymi parametrami.

Pozdrawiam
Roman.

[baba]

Panie Irku.
Odzywam się ponownie w związku ze zobowiązaniem podzielenia się informacjami dotyczącymi artykułu o wzmacniaczu beztransformatorowym w ostatnim numerze AudioXpress. Otóż jest to bardzo ciekawy wzmacniacz wykorzystujący w pewnym sensie sugestie w powyższych postach. Układ stopnia wyjściowego jest oparty o tylko pojedyncze (dwie) lampy charakteryzujące się stosunkowo małą opornością wewnętrzną (autor nazywa je lampami niskoomowymi). Wzmacniacz steruje głośnikiem/głośnikami o dużej impedancji wynoszącej aż 800 omów. Pierwowzorem wzmacniacza jest wzmacnaicz montowany w jeden z radioodbiorników Phillipsa produkowanych w 1955 roku. Jako lampy szczególnie nadające się do tego typu układów Autor wymienia:

• EL81/6CJ6
  EL86/6CW5
  EL504
  EL508
  EL509/6KG6
  EL519
  E130L
  E235L

oraz szereg odpowiedników tych lamp przystosowanych do alternatywnego napięcia żarzenia (seria P i U). Prezentowany wzmacniacz wykonano na lampach UL84

[Alek]

Eee, szanowna pani Babo, to w takim razie żadna nowość. No bo np. niejakie lampy EL86 były specjalnie pomyślane do końcówek mocy bez trafa z tym jednak zastrzeżeniem, że głośnik musiał być 800 omowy.
Wszystko byłoby fajnie, gdyby takie głośniki były powszechnie dostępne.
A 32 omy to zdecydowanie za mało.
Chociaż muszę przyznać,że sam planuję budowę OTL-a. Może na 6S33S?
Chociaż odstrasza mnie prąd żarzenia-coś koło 7 A przy 6,3V.

pozdrawiam- A.Zawada.

[baba]

Ma Pan rację (niestety , bo po zapowiedzi artykułu spodziewałam się czegoś bardziej rewelacyjnego). Autor artykułu sam zresztą powołuje się na konstrukcję radia z 55r. Pomysł, aby do wzmacniacza OTL wykorzystać "diabełki" (6S33S) to chyba jeden z bardziej optymalnych ze względu na parametry lamp. Żarzenie to niestety prawdziwa kula u nogi, no i jeszcze dochodzie słynny już chyba rozrzut parametrów. Czy będzie się Pan opierał na jakimś konkretnym schemacie, czy też planuje Pan jakąś własną konstrukcję?

[Irek]

Witam
Dziękuję wszystkim za sugestie i porady na ten temat
Ale jednak dam sobie spokój.
Podjąłem decyzje o budowie klasycznego wzmacniacza lampowego (dostałem dwa transformatory głośnikowe dużej mocy od wzmacniacza W-100)

Pzdr.

[Alek]

Szanowna Pani Babo, chciałbym raczej obmyśleć sam jakiś układ. Ale na razie odkładam to na nieco dalszy plan.
Martwię się rzeczywiście małą sprawnością takiego wzmacniacza, który będzie dużo ciepła dawał przy małej mocy wyjściowej. Tak czy inaczej
podzielę się spostrzeżeniami.

Pozdrawiam serdecznie-Aleksander Zawada

[sp5hbt]

Witam szanownych dyskutantów.
Autor artykułu w w/w czasopiśmie dla ułatwienia życia majsterkowiczom
sugeruje zastosowanie zamiast głośnika o Z=800 Ohm transformatorów
stosowanych do wzmaciaczy (głośników) radiowęzłowych.
Takie trafa są tanie, małe, nie płynie przez nie składowa stała a parametry jakościowe są niezłe. Ale czy to jest jeszcze OTL ?

[Alek]

Niestety nie. Chociaż można zastanowić się także nad zastosowaniem dławika. To też nie OTL, ale może warto spróbować.

[Waldemar D.]

a.