pytanie do madrzejszych

[staszeks]

Może ktoś skomentuje sposób włączenia potencjometru.

[tszczesn]

Jak dla mnie - błąd rysunkowy. Kilka razy widziałem tak narysowany potencjometr, w naturze był normalnie. Choć w sumie - działać będzie, choć dziwnie.

[Romekd]

Czołem.
Również wygląda mi to na "błąd rysunkowy", jednak przy takim (jak na schemacie) podłączeniu potencjometru działanie odbiornika będzie poprawne, gdyż potencjometr stworzy dzielnik rezystorowy z rezystorem R13 (3,6 kΩ) więc regulacja będzie możliwa od zupełnej ciszy w głośniku do pełnej mocy, jaką przewidział konstruktor tego radia. Zmieniona będzie jedynie charakterystyka regulacji, a poza tym przy cichym słuchaniu muzyki w sygnale akustycznym będzie minimalnie większy poziom tonów wysokich, gdyż filtrujące działanie kondensatora C38 (tworzy on dodatkowy filtr dolnoprzepustowy wraz z rezystorem R13) będzie zminimalizowane rezystancjami do niego podłączonymi (wtedy niską rezystancją potencjometru, przy cichym słuchania radioodbiornika). By wyjaśnić czy jest to błąd rysunkowy, czy celowe działanie autora projektu należałoby przeanalizować połączenia na płytce drukowanej (miałem w dzieciństwie ten odbiornik, ale obecnie pozostało po nim tylko wspomnienie...).
Poniżej schemat odbiornika Diament 401

Pozdrawiam
Romek

[Romekd]

Znalazłem zdjęcie płytki odbiornika (ze strony Forum: https://rt20.getbb.ru/viewtopic.php?t=105696 ). Wygląda na to, że na schemacie nie ma jednak błędu rysunkowego.

"Górny" koniec potencjometru połączony jest zielonkawym przewodem z wejściem wzmacniacza m.cz. (strzałka)

Pozdrawiam
Romek

[staszeks]

Na tą ciekawostkę zwróciłem uwagę przypadkiem.
Zadałem sobie trud i porównałem schematy w trzech wydaniach papierowych o raz kilka schematów w sieci. (w tym Oldradio).
Mimo różnych rysunków, połączenia wszędzie są takie same. Raczej nie może więc być mowy o pomyłce.

Na dodatek w książeczce serii MRB (chyba nr.0823) jest zamieszczony rysunek jak w zał.

[Teslacoil]

Może zastosowano tu potencjometr liniowy. W połączeniu z bardzo małym oporem wejściowym wzmacniacza, może daje to efekt taki, jakby zastosować potencjometr logarytmiczny "normalnie włączony".

[staszeks]

Chyba nie jest takie podłączenie potencjometru aż takim dziwadłem jeżeli w Poradniku Radioamatora (Справочник радиолюбителя "НАУКОВА ДУМКА" ЛИЕВ -1967) znajdujemy takie rysunki

[Romekd]

Może zastosowano tu potencjometr liniowy. W połączeniu z bardzo małym oporem wejściowym wzmacniacza, może daje to efekt taki, jakby zastosować potencjometr logarytmiczny "normalnie włączony".

Połączenie takie wcale nie jest pozbawione sensu. W układzie tworzą się dwa dzielniki napięcia, wzajemnie ze sobą korelujące. Jeden stanowi oporność wyjściowa detektora z szeregowo włączona rezystancją 3,6 kΩ wraz z potencjometrem, a drugi stanowi rezystancja potencjometru z wejściową rezystancją wzmacniacza m.cz. (ta ma ok. 4 kΩ). Daje to bardzo skuteczną i wygodną regulację siły głosu od zera aż do pełnej wartości. Myślę, że w tak małym radyjku oba typy potencjometrów (liniowy i logarytmiczny) zapewniają dobry przebieg regulacji poziomu mocy wyjściowej.

Pozdrawiam
Romek

[Ukaniu]

Przy takim połączeniu nie będzie trzasków przy regulacji mimo możliwej upływności kondensatora podłączonego do bazy wzmacniacza.

[Teslacoil]

Będą trzaski. Część prądu upływu przepłynie przez ślizgacz potencjometru i detektor do masy będącej na dodatnim potencjale.

[Ukaniu]

No fakt przodująca myśl nawet przepuszcza przez ślizgacz prąd ze spadku na diodzie. Myślałem że są mądrzejsi

[ballasttube]

Dla porządku i nie znająacych języka oryginału, jak będą wchodzili w odnośny link:
radyjko w oryginale nazywa się (w naszej transkrypcji) "Ałmaz 401".
Tu jest przywołany jako "Diament".
Pozdrawiam Kolegów.
Jacek

[Romekd]

Czołem.
Tak oryginalnie podłączony potencjometr siły głosu widywałem wielokrotnie w urządzeniach produkcji rosyjskiej - w odbiornikach radiowych i wzmacniaczach. Poniżej schemat wzmacniacza z tranzystorami germanowymi o mocy wyjściowej 0,5 W.

I w tym przypadku potencjometr można uważać za połączenie (kaskadowe) dwóch rezystorowych dzielników napięcia. Jeden tworzy potencjometr z rezystancją wyjściową stopnia poprzedzającego (tłumiąc ją podczas ściszania) , a drugi z rezystancją wejściową stopnia mocy (dość niską, przez włączenie na bazę pierwszego tranzystora pętli ujemnego sprzężenia zwrotnego).

Pozdrawiam
Romek

[Romekd]

Czołem.
Dostałem maila, w którym znajomy poinformował mnie, że przedstawiony przeze mnie schemat wzmacniacza jest na pewno błędny, gdyż kiedyś podłączył on w ten sposób potencjometr i regulacja siły głosu działała nieprawidłowo, a właściwie to jej w ogóle nie było (występowała albo pełna moc na wyjściu wzmacniacza, albo cisza). Ten sposób podłączenia potencjometru faktycznie byłby błędny, gdyby został użyty w układzie, w którym sygnał do potencjometru pobierany byłby np. z wyjścia wtórnika emiterowego (źródło sygnału o niskiej rezystancji wewnętrznej), a wzmacniacz za potencjometrem miał wysoką rezystancję wejściową. Za to w przedstawionym przeze mnie wzmacniaczu ujemne sprzężenie zwrotne działa najmocniej przy cichym i najcichszym poziomie dźwięku, przez co poziom wnoszonych zniekształceń THD przez stopień mocy jest wówczas najniższy, niższy jest też poziom szumu (w tym układzie potencjometr jest jednym z elementów sprzężenia zwrotnego!).

Pozdrawiam
Romek

[atom1477]

Ten sposób podłączenia potencjometru faktycznie byłby błędny, gdyby został użyty w układzie, w którym sygnał do potencjometru pobierany byłby np. z wyjścia wtórnika emiterowego (źródło sygnału o niskiej rezystancji wewnętrznej), a wzmacniacz za potencjometrem miał wysoką rezystancję wejściową.

Chyba raczej gdyby miał małą.
Duża w niczym nie przeszkadza. Sprawia jedynie że zamiast dwóch dzielników napięć, mamy jeden. A jeden przecież wystarcza do regulacji.