Mu driver E180F E88CC

[onyx1944]

Witam
Wzmacniacz SE pracujący w klasie A goniony driverem mu.

Układ miał być niedrogi i w końcówce zastosowałem 6p1p, z możliwością połączenia w triode lub pentode
Przez to, do dyspozycji bylo 250-260V na driver, nie chciałem stosować powielaczy. Co do dolnej triody i lampy mocy myślę że punkt pracy jest ok, układ gra więc zakładam że pentoda drivera również jest dobrze policzona, ale chętnie poznam opinię doświadczonych kolegów.
Wzmocnienie napięciowe ~20, nie ma co z nfb szaleć, zastanawiam się czy całkowicie z niego nie zrezygnować.

[Olkus]

Gratuluję kolejnej ciekawej konstrukcji

Pozdrawiam,
A.

[Einherjer]

Całkiem ciekawy wzmacniacz, chociaż bizantyjski rozmach stopnia napięciowego zasługiwałby może na jakąś lepszą lamę końcową. Tylko ten układ zasilania siatki drugiej E180F heroicznie walczy z problemami, które sam stwarza. W dodatku przegrywa, sądząc po dość przypadkowych wartościach niektórych elementów. Widziałem mniej lub bardziej teoretyczne układy mu-followera z pentodą jako górną lampą, ale one mogą mieć sens tylko przy sterowaniu obciążenia o małej rezystancji, inaczej zasilanie siatki drugiej znacznie bardziej obciąża wyjście niż faktyczne obciążenie. Tak też jest u Ciebie, dołożyłeś sporo elementów, żeby mieć gorszy układ niż gdyby E180F połączyć w triodę, zmniejszyć prąd anodowy i zwiększyć wartość R105. A z globalnego USZ bym nie rezygnował ze względu na rezystancję wyjściową całego wzmacniacza.

[OTLamp]

Generalnie układ mu-follower z lampą E88CC w roli dolnej lampy daje niewiele korzyści, jeżeli chodzi o wzmocnienie, bowiem E88CC przy napięciu zasilania 250 V w zwykłym stopniu oporowym bez nadmiernych wartości w anodzie jest w stanie zapewnić współczynnik wzmocnienia rzędu nawet 90% Ka. Osobiście wolę odwrotną konfigurację - pentoda na dole, trioda na górze.

[Ola Boga]

Bardzo ciekawy wzmacniacz, do tego ładnie zaprojektowana płytka.

Co oznacza "n.m." przy C105 i 205? Czy może "nie ma", żeby sprzężenie zwrotne działało poprawnie?

Robiłeś może pomiary? Zawsze mi się wydawało, że to EL84 dobrze się sprawdza w SE, a 6P1P jest przewidziana do PP i w układzie SE, a już szczególnie jako trioda nadaje się bardziej do słuchawek, niż głośnika.

Jeżeli zrezygnujesz z USZ, to rezystancja wyjściowa będzie dość duża. Są niby głośniki, szczególnie szerokopasmowe, które to lubią, ale przeciętne głośniki ze zwrotnicami, basrefleksami itp, mogą narzekać. Możesz zrobić przełącznik i porównać obie wersje.

[OTLamp]

Robiłeś może pomiary? Zawsze mi się wydawało, że to EL84 dobrze się sprawdza w SE, a 6P1P jest przewidziana do PP i w układzie SE, a już szczególnie jako trioda nadaje się bardziej do słuchawek, niż głośnika.

6P1P to raczej lampa wybitnie do pracy w klasie A (a więc w znacznej większości jednak SE). Przy maksymalnym napięciu siatki ekranującej (250 V) zapewnia szczytowy prąd anodowy (bez prądu s1) w okolicach zaledwie 100 mA, a więc praktycznie dwukrotność prądu spoczynkowego w klasie A. Pracując w przeciwsobnej klasie B, zapewni nieznacznie tylko większą moc niż w przeciwsobnej klasie A. Z EL84 przy napięciu zasilania 250 V zysk jest również niewielki (11 W) w odniesieniu do przeciwsobnej klasy A, natomiast jest wyraźny przy 300 V. A w połączeniu triodowym to obydwie są mało wydajne, mają duże współczynniki wzmocnienia, a więc i duży opór wewnętrzny.

[onyx1944]

Układ miał być niedrogi dlatego 6p1p a nie wszędzie stosowana el84, e180f też jeszcze wzglednie tania, trioda już trochę gorzej. I mam ich spory zapas jest z czego dobierać. I po prostu chciałem jej posłuchać.
Wartości dobierałem wspomagając się ltspicem nie znalazłem odpowiednich charakterystyk także nie są do końca przypadkowe. Pasmo też wg symulacji miał zacne, ale jeszcze muszę pomierzyć.
Pomiary robilem oscyloskopem i nie zauważyłem nie domagania drivera przy przesterowanej już lampie końcowej, wg moich obliczeń przy 15Vpp jakieś 3.5-4W mocy wyjściowej.
Na wyjściu drivera mam około 30Vpp, przy dodatkowym stopniu wstępnym powinien poradzić se też z innymi lampami. Napięcia naniosłem na schemat, niektóre prądy są z liczone że spadków na rezystorach, także mogą być delikatne rozbieżności. Ale generalnie pokrywają się z założeniami.
Odnośnie wzmocnienia E88CC myślę że przy niższym zasilaniu 20x będzie jeszcze do zaakceptowania. Być może ecc81 byłaby lepsza bo ma większe wzmocnienie.
Płytka umożliwia testy dla różnych duotriod.
Myślałem o ecc84 by dopełnić warunek budżetowy, ale tutaj już trzeba modyfikacji pinoutu.
Kondensator w katodzie e88cc jest dla prób bez uzs, mogłem dać jeszcze rezystor, ale mi umknął.
N.m. - not mounted, nie montowany, nie ma.
Układ jest żarzony z dwóch napięć i podniesiony dla pentody, by nie przekroczyć ukh, mimo zmiennego napięcia nie mam brumu, warto było posiedzieć nad płytką.
Myślę o pcb tylko z tym driverem, by można było użyć dowolnej lampy mocy.
Często stosuje te stare mifleksy i jestem zadowolony, ale czy wie ktoś co oznacza czerwony koniec? Wyprowadzenie dla niższego potencjału? Czy tylko początek folii?

[Einherjer]

Ja nie twierdzę, że ten stopień sterujący nie spełni dobrze swojego zadania, na pewno spełni, bo jest ono niezbyt wymagające, Twierdze tylko, że cała komplikacja związana z zasilaniem siatki drugiej E180F nic nie wnosi, a może nawet psuje. A symulacja w LTSpice bywa, że bardziej szkodzi niż pomaga. I tu nawet nie o to chodzi, że kłamie (choć czasem kłamie i trzeba wiedzieć kiedy), ale trzeba po prostu wiedzieć co w tej symulacji zmierzyć. Gdyby "górną" lampą mu-followera była trioda, zmienno-pradowym obciążeniem jego wyjścia byłby jedynie rezystor polaryzujący siatkę pierwszą 6P1P mający 510 kOm. Ile wynosi to obciążenie w Twoim układzie? Jaka jest częstotliwość graniczna C102 i R108? Jakie to ma znaczenie dla działania układu?

[Ola Boga]

Układ miał być niedrogi dlatego 6p1p a nie wszędzie stosowana el84, e180f też jeszcze wzglednie tania, trioda już trochę gorzej. I mam ich spory zapas jest z czego dobierać. I po prostu chciałem jej posłuchać.

Ja się absolutnie nie czepiam. Jak zresztą napisał OTLamp, ta lampa rzeczywiście się dobrze nadaje do SE.
Swoją drogą też mam ich trochę w zapasie i bardzo mi się podobają wizualnie. Może znajdę dla nich jakieś zastosowanie...

Często stosuje te stare mifleksy i jestem zadowolony, ale czy wie ktoś co oznacza czerwony koniec? Wyprowadzenie dla niższego potencjału? Czy tylko początek folii?

Z tego co pamiętam, to jest oznaczenie zewnętrznej okładziny. Jeżeli jedna strona kondensatora jest podłączona do masy, a druga do miejsca podatnego na zakłócenia, to chyba lepiej mieć masę na zewnątrz dużego walca.
Nie wiem, czy we wzmacniaczu m.cz. o niewielkiej czułości ma to jakiekolwiek znaczenie. Prędzej w układach w.cz. przydaje się to przy redukowaniu pasożytniczych sprzężeń między elementami.

[onyx1944]

Najprościej dać triodę. Umieszczając schemat z pentodą chciałem pokazać, że też się da, mimo że komplikuje to układ ,a jeśli to bez sensu fajnie by było wiedzieć dlaczego.
Myślę że niejednemu forumowiczowi się to przyda i zaciekawi.
Przeliczyłem ponownie wartości elementów wg, artykułu Alana Kimmela, i załączam schemat.
Triodę dolną zmieniłem na triodę o większym wzmocnieniu, prądy zmniejszyłem, pojemności wg opisu liczone od 30 Hz.
Obciążenie wtórnika jest teraz sporo mniejsze. Układ gra, ale chętnie poznam opinię ekspertów co by tu jeszcze można było zoptymalizować by wycisnąć z tego układu jak najwięcej.

[saico]

Polecam zainteresować się jeszcze względnie tanią triodą 6S1P (9002) to jakby "połówka" ECC82. To alternatywa do duotriod, które osiągnęły szczyt możliwości cenowych a to z powodu ich niedostępności - lampy wyprodukowane w latach 60-80 są już prawie na wykończeniu.

[Radiowiec]

Kontynuuję temat.
Układ wydał mi się ciekawy więc zdecydowałem się trochę poeksperymentować.
Załączam schemat:

Dolna lampa to 6N2P-EW, górna to E88C - trioda o całkiem sporym µ (70) oraz wysokim S (13,5 mA/V). Akurat kilka mam w zapasie, więc dlaczego nie spróbować . Oczywiście trzeba było zmodyfikować płytkę (na razie tylko jeden kanał), ale zmiany były nieznaczne (trochę cięcia ścieżek i mostków). Drugi kanał zostawiłem bez zmian aby ewentualnie posłuchać / pomierzyć gdy znajdę E180F. Transformator wyjściowy to TG5/4897 (Sizei), sztuczne obciążenie 8 Ω.
Układ liczony był dla napięcia zasilającego rzędu 250V. Niestety nie mam odpowiedniego transformatora sieciowego, więc przeprowadziłem szybki test z transformatorem dającym 155V na wtórnym, co przy oryginalnym zasilaczu (zmontowany na płytce) dało napięcie zasilające rzędu 190 V. Układ zatem pracuje w (bardzo) nieoptymalnych warunkach. I proszę, bierzcie to Państwo pod uwagę. Widać to po punkcie pracy lampy 6P1P - powinno być 250V i 44 mA, jest 192V i 25mA, więc jest jeszcze o co powalczyć . Pomimo tego postanowiłem pomierzyć co nieco.
Poniżej jeden z oscylogramów pokazujący sygnał wejściowy i wyjściowy z µ-followera - ładny czysty sinus (sondy x10).

Sygnał wejściowy to 500 mV pp (176,75 mV rms). Napięcie wyjściowe z µ-followera to około 35V pp (~12 Vrms). To daje wzmocnienie 68,6. Dla 6P1P to wystarczy gdyż do jej wysterowania wystarczy 25 Vpp. Jest więc dużo miejsca na ujemne sprzężenie zwrotne.

Tutaj pasmo przenoszenia dla µ-followera (na niebiesko) oraz dla całego wzmacniacza dla mniejszej amplitudy, zaraz przed obcinaniem sygnału (na pomarańczowo).

Pomarańczowy wykres to wzmacniacz bez pętli NFB, wartości zostały pomnożone przez 4 (pamiętamy że napięcie zasilające jest za niskie) aby łatwo można było porównać pasmo. Co ciekawe, widocznym jest, że pasmo µ-followera spada na górze mocniej niż dla całego wzmacniacza. W wątku o SE na EL183E http://www.forum-trioda.pl/viewtopic.ph ... 3e#p420194, pomiar wykazywał podbicie na górze. W tym przypadku, spadek wzmocnienia µ-followera kompensuje to podbicie.

Tutaj oscylogram (sondy x10) pokazujący napięcie wyjściowe z µ-followera przy napięciu wejściowym 1,5Vpp (530 mV rms).

TAK! Mamy napięcie rzędu 92 Vpp . Widać, że przebieg nie jest symetryczny ale prawidłowe napięcie zasilające + zoptymalizowane wartości elementów +NFB powinny zrobić robotę. Zastanawiam się czy nie zmienić 6P1P na EL34 lub AD1 .
I ostatnie zdjęcie dla nastroju

Rozglądam się za transformatorem zasilającym. Jeśli znajdę odpowiedni to pomierzę układ jeszcze raz i ewentualnie skoryguję wartości elementów.
I jeszcze ważna rzecz, E88C ma Ukf=125V więc podniosłem potencjał wszystkich włókien żarzenia do około 50 V.
Pozdrowienia.

[Krzysztof_M]

Zastanawia mnie szybkie opadanie pasma od dołu dla całego wzmacniacza.
Czy przypadkiem kondensator w katodzie lampy końcowej nie jest za mały, jedynie 22 μF?

[Radiowiec]

Sprawdziłem, wartość tego kondensatora na płytce to 47 uF. Dołożyłem jeszcze 470 uF. Trochę się polepszyło, ale dalej kiepsko. Nie wiem, czy to nie wina transformatora. Jest tam mało żelaza w rdzeniu.
Na płytce nie ma też C105. Zdjąłem charakterystykę dla C105 =470uF (C w katodzie 6p1p = 47 uF)- wtedy poprawia się góra. Wszystko na wykresach:

[Ola Boga]

A sprzęgający C103 zakreślony na schemacie ma rzeczywiście 10nF?
Skala wzmocnienia jest liniowa, czy logarytmiczna?