Zasada działania tranzystorów i obliczanie elementów wzmacniaczy m.cz.

Elektronika retro

Moderatorzy: gsmok, tszczesn, Romekd, Einherjer, OTLamp

Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Zasada działania tranzystorów i obliczanie elementów wzmacniaczy m.cz.

Post autor: Olkus »

Witam,

Wzmacniacz co prawda nie lampowy, ale konstrukcja już nie najnowsza, więc myślę, że można założyć na tym forum temat o takowym ;)
Wzmacniacz będzie składany z tego co jest "pod ręką", czyli wykorzystanie przydasi. Płytkę wraz z elementami zakupiłem przy okazji u jednego z Kolegów z forum. W planach jest wykonanie kopii tej płytki w programie CAD i wykonanie PCB dla drugiego kanału.
Zasilacz: tutaj początkowo planowałem wykorzystać transformator toroidalny od halogenów o mocy 100 W, oczywiście po nawinięciu odpowiednich uzwojeń. Ale z racji tego, że trafo jest małe ręcznie byłaby to robota dość nie wygodna, nawijarki oczywiście nie mam :lol:
Jakieś dwa lata temu zacząłem eksperymentować z budową własnych zasilaczy impulsowych. Jeden wykonany został do układów lampowych (ponad 500 V jałowo po stronie wtórnej), a drugi leżał nie uruchomiony w szufladzie, który miał być na niższe napięcie, liczyłem na ok. 2 x 25 V + 2 x 12 V. W zeszłym tygodniu udało mi się go uruchomić po 4 dniowej walce, co uważam za sukces :wink: Niestety napięcie jest wyższe niż zakładane i wyższe niż maksymalne dopuszczalne dla tego wzmacniacza. Jałowo mam 2 x 32 V, które miałoby być dla końcówek mocy i 2 x 18 V, tam gdzie mam 18 V to żaden problem, to ma być tylko pomocnicze dla jakiegoś przedwzmacniacza itd., zastosuje stabilizatory. Większym problemem jest zawyżone napięcie dla wzmacniacza, myślę nad zastosowaniem kilku diod w celu jego obniżenia. Jeśli ktoś ma jakiś inny, lepszy pomysł chętnie skorzystam z propozycji.
Zasilacz wykonany z tego co było pod ręką, karkasy i rdzenie dla transformatorów pozyskane są z zasilaczy ATX, trafo główne to było bardzo popularne EI33. Sterujące to też jakiś rdzeń z małego trafka w ATX, był ze szczeliną którą zeszlifowałem. Przekładnik prądowy ma 1 zwój i 25 zwojów z tego co pamiętam, rdzeń też z odzysku.
Zasilacz jest bardzo dokładnie opisany tu: https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic1287723.html Niewielką zmianę wprowadziłem odnośnie pojemności kondensatorów po stronie wtórnej, dla sekcji pomocniczej jest 2 x 220 uF a dla końcówki mocy 2 x 1000 uF 50 V Frolyt ERF Low ESR. I tutaj się zastanawiam czy ta pojemność nie jest trochę mała, ale w końcu to zasilacz impulsowy....
Do kompletu mam jeszcze zabezpieczenie głośników, kiedyś wykonana płytka znalazła teraz zastosowanie :) Dokumentacja w załączniku.
Obudowa: planuję wykorzystać pozyskaną z odtwarzacza CD Uher CD30A, wymaga odmalowania i oczyszczenia z korozji, która pojawiła się w kilku miejscach, to już zadanie na ciepłe pory roku. Oczywiście trzeba będzie wycinać także nowy panel przedni, tutaj zastanawiam się nad skorzystaniem z frezarki CNC.
Kilka zdjęć zmontowanych płytek poniżej.

Pozdrawiam,
A.
płytka końcówki mocy
płytka końcówki mocy
Zabezpieczenie głośników
Zabezpieczenie głośników
Zasilacz
Zasilacz
Kondensatory po stronie wtórnej
Kondensatory po stronie wtórnej
Załączniki
Speaker Protection_COMP.pdf
(106.38 KiB) Pobrany 88 razy
Speaker Protection_SCH.pdf
(68.51 KiB) Pobrany 46 razy
AVT890 (1).pdf
(311.56 KiB) Pobrany 99 razy
Ostatnio zmieniony śr, 8 marca 2023, 08:01 przez Romekd, łącznie zmieniany 1 raz.
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
Awatar użytkownika
AZ12
3125...6249 postów
3125...6249 postów
Posty: 5421
Rejestracja: ndz, 6 kwietnia 2008, 15:41
Lokalizacja: 83-130 Pelplin

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: AZ12 »

Witam

Najważniejsze jest aby tranzystor Q3 wytrzymywał napięcie pomiędzy biegunami zasilania, najlepszy by był BF257, może być też BC639.
Ratujmy stare tranzystory!
Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Olkus »

AZ12 pisze: ndz, 12 lutego 2023, 16:41 Witam

Najważniejsze jest aby tranzystor Q3 wytrzymywał napięcie pomiędzy biegunami zasilania, najlepszy by był BF257, może być też BC639.
Wg oryginalnego projektu Q3 to BC548 , który ma maksymalne napięcie zaledwie 30V, autor dopuszcza zasilanie napięciem 2 x 30 V co jest połową napięcia między biegunami, czyżby błąd konstrukcyjny?
BF-a chyba nie mam, BC639 posiadam ale trzeba będzie rzeźbić z wyprowadzeniami...

Pozdrawiam,
A.
Ostatnio zmieniony śr, 8 marca 2023, 08:02 przez Romekd, łącznie zmieniany 1 raz.
Powód: Niepoprawna pisownia
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
Einherjer
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2536
Rejestracja: pt, 22 stycznia 2010, 18:34
Lokalizacja: Wałbrzych

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Einherjer »

Ten wzmacniacz to jeden wielki błąd konstrukcyjny, szkoda czasu i pieniędzy.
Einherjer
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2536
Rejestracja: pt, 22 stycznia 2010, 18:34
Lokalizacja: Wałbrzych

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Einherjer »

Olkus pisze: ndz, 12 lutego 2023, 23:38
Einherjer pisze: ndz, 12 lutego 2023, 19:04 Ten wzmacniacz to jeden wielki błąd konstrukcyjny, szkoda czasu i pieniędzy.
A dlaczego miałby nie działać poprawnie? Z tego co czytałem działa poprawnie, należy natomiast usunąć rezystory R16 i R17.
Działać może jakoś działa, co nie zmienia faktu, że jest całkowicie kuriozalny:
  • Brak korekcji częstotliwościowej (sic!), zamiast tego przeskalowana w górę indukcyjność na wyjściu i kondensator w obwodzie Zobla.
  • BCtka w stopniu napięciowym, która ma tam ciężko zarówno napięciowo jak i z mocą strat, o niskim napięciu Early'ego już nie wspomnę.
  • BCtka, która ma stabilizować prąd spoczynkowy nie jest nawet "przytulona" do radiatora, albo tranzystorów mocy, za to wspomniany wyżej Q3 jest bardzo blisko tranzystora mocy, chyba żeby mu było jeszcze goręcej :lol:
Nie bedę już wspominał o takich drobiazgach jak brak rezystorów emiterowych w parze rożnicowej nie wspomnę.
anodeon
100...124 posty
100...124 posty
Posty: 103
Rejestracja: wt, 2 sierpnia 2016, 12:28
Lokalizacja: Kraków

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: anodeon »

Dzień dobry.
Einherjer pisze: pn, 13 lutego 2023, 09:19 Działać może jakoś działa (...)
lista
Zgoda, ponieważ to chyba jest bardziej przykład "proof of concept" z dokumentacji IRFa:

http://www.bitsavers.org/components/int ... tabook.pdf
str. A-123,

a nie skończone "dzieło inżynierów" tej firmy (sformułowanie z artykułu AVT), jak to zostało nazwane przez "małpę", która bezrozumnie układ skopiowała, zamieniając 2N na BC548.

Czy w AVT w ogóle pracują jacyś recenzenci?

A.
Einherjer
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2536
Rejestracja: pt, 22 stycznia 2010, 18:34
Lokalizacja: Wałbrzych

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Einherjer »

W stopniu napięciowym osobiście wolę tranzystory w obudowie TO-126, ale w TO-92 też znajdzie się jeszcze coś sensownego: 2N5550/1, MPSA06, BF420/2. Wlutowanie chociaż małego kondensatora między bazę a kolektor może być dobrym pomysłem. Tranzystor kompensacji termicznej też mógłby być w obudowie TO-126 przykręconej do radiatora.
Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Olkus »

Einherjer pisze: pn, 13 lutego 2023, 20:21 W stopniu napięciowym osobiście wolę tranzystory w obudowie TO-126, ale w TO-92 też znajdzie się jeszcze coś sensownego: 2N5550/1, MPSA06, BF420/2. Wlutowanie chociaż małego kondensatora między bazę a kolektor może być dobrym pomysłem. Tranzystor kompensacji termicznej też mógłby być w obudowie TO-126 przykręconej do radiatora.
Dziękuję za uwagi.
Z tego co patrzę za z jakichś tranzystorów w TO-92 podpasowałby MPSA42, których mam akurat sporo. Tranzystor od prądu spoczynkowego wstawię BD135.
Ten kondensator to tak np. 22 pF czy więcej?

Pozdrawiam,
A.
Ostatnio zmieniony śr, 8 marca 2023, 08:03 przez Romekd, łącznie zmieniany 1 raz.
Powód: pisownia
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Olkus »

Wstępnie dziś "odpaliłem" wzmacniacze mocy (oba kanały). Z dobrych wieści: nic nie zadymiło ani nie wybuchło ;)
Natomiast chciałem ustawić prąd spoczynkowy tak jak to jest opisane w dokumentacji wzmacniacza. Ma być 60...75 mA. Ja w jednym kanale uzyskałem od ok. 7 mA do ok. 25mA. W drugim do 54 mA. Kręcąc PR-kiem prąd prawie się nie zmienia, dopiero przy końcu ścieżki oporowej wzrasta o parę mA a na koniec skacze do maksymalnej wartości.
Trochę mnie to zaskoczyło. Spodziewałem się raczej dość wysokiego prądu spoczynkowego "na dzień dobry" a tu niespodzianka. Jedyne co mi przychodzi do głowy to wadliwe potencjometry regulacyjne, jutro może je podmienię i zobaczę czy to coś da. Ewentualnie BD135-16, które wstawiłem zamiast BC547 i przykręciłem do radiatora. Ale tranzystory sprawdzałem i są sprawne...
Zmierzone napięcie stałe na wyjściu głośnikowym ok. 130 mV.

Pozdrawiam,
A.
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Olkus »

OK - ogarnąłem :D
Prądy ustawiłem na ok. 60mA. PR-ki chyba będzie trzeba wymienić na precyzyjne, łatwiej będzie się prąd ustawiało (niestety pod ręką mam tylko 20k). Natomiast na wyjściu głośnikowym cały czas jest napięcie stałe powyżej normy określonej na -100...100 mV. W jednym kanale jest to ok. 165mV, w drugim 126mV. Zmiany prądu spoczynkowego mają niezbyt duży wpływ na to napięcie. Co tu może być przyczyną :?:

Pozdrawiam,
A.
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
Awatar użytkownika
tszczesn
moderator
Posty: 11218
Rejestracja: wt, 12 sierpnia 2003, 09:14
Lokalizacja: Otwock
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: tszczesn »

Za trzymanie zera odpowiada para różnicowa na wejściu Q1, Q2. Jak patrzę na schemat tego kitu, to dla prądu stałego sprzężenie zwrotne jest maksymalne, jakie są napięcia na bazach Q1 i Q2? Na Q1 powinno być 0V (z dokładnością do napięcia prądu bazy na oporniku R1), na Q2 tyle samo co na wyjściu, z różnicą wynikającą analogicznie - z napięcia prądu bazy Q2 na oporniku R7. Napięcia te powinny być zbliżone do siebie, 100mV róznicy na bazach wzmacniacza różnicowego całkowicie zatyka jeden tranzystor. Nie pomyliłeś wartości R1 lub R7?
Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Olkus »

tszczesn pisze: wt, 9 maja 2023, 15:03 Za trzymanie zera odpowiada para różnicowa na wejściu Q1, Q2. Jak patrzę na schemat tego kitu, to dla prądu stałego sprzężenie zwrotne jest maksymalne, jakie są napięcia na bazach Q1 i Q2? Na Q1 powinno być 0V (z dokładnością do napięcia prądu bazy na oporniku R1), na Q2 tyle samo co na wyjściu, z różnicą wynikającą analogicznie - z napięcia prądu bazy Q2 na oporniku R7. Napięcia te powinny być zbliżone do siebie, 100mV róznicy na bazach wzmacniacza różnicowego całkowicie zatyka jeden tranzystor. Nie pomyliłeś wartości R1 lub R7?
Dzięki za odzew.
Napięcia na bazach względem masy:
Pierwszy kanał:
Q1 158 mV
Q2 200 mV

Drugi kanał:
Q1 140 mV
Q2 175 mV

R1 oraz R7 są 47k w obu kanałach. Zgodnie ze schematem.

Pozdrawiam,
A.
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
Awatar użytkownika
tszczesn
moderator
Posty: 11218
Rejestracja: wt, 12 sierpnia 2003, 09:14
Lokalizacja: Otwock
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: tszczesn »

wychodzi po 40mV różnicy między bazami - strasznie dużo, oznacza to, że Q1 jest zasadniczo nasycony a Q2 zatkany, cały prąd pary różnicowej płynie przez Q1. Może jest on po prostu za mały? Spróbuj zmniejszyć R3 o połowę, czy wtedy napięcia się wyrównają?
Awatar użytkownika
Marek7HBV
3125...6249 postów
3125...6249 postów
Posty: 3924
Rejestracja: wt, 1 grudnia 2015, 19:26

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Marek7HBV »

Raczej marne tranzystory Q1 i Q2. Powinno być coś takiego https://www.jotrin.com/product/parts/2SA798 lub sortowane tranzystory na parę o dużym wzmocnieniu prądowym. :D
Olkus
2500...3124 posty
2500...3124 posty
Posty: 2850
Rejestracja: śr, 12 maja 2021, 10:57
Lokalizacja: Kraków/Węglówka
Kontakt:

Re: Wzmacniacz z tranzystorami HEX-FET , AVT890

Post autor: Olkus »

tszczesn pisze: wt, 9 maja 2023, 16:23 wychodzi po 40mV różnicy między bazami - strasznie dużo, oznacza to, że Q1 jest zasadniczo nasycony a Q2 zatkany, cały prąd pary różnicowej płynie przez Q1. Może jest on po prostu za mały? Spróbuj zmniejszyć R3 o połowę, czy wtedy napięcia się wyrównają?
Dzięki, spróbuję to potem sprawdzić.
Marek7HBV pisze: wt, 9 maja 2023, 16:32 Raczej marne tranzystory Q1 i Q2. Powinno być coś takiego https://www.jotrin.com/product/parts/2SA798 lub sortowane tranzystory na parę o dużym wzmocnieniu prądowym. :D
Już raczej wolę wyselekcjonować tranzystory, bo te z linku u nas w kraju niedostępne, a czy to oryginał też brak pewności. No i koszty, BC557 jednak tańsze ;)

Pozdrawiam,
A.
Kupię lampy: 35Z4GT, 12K8GT,
ODPOWIEDZ