Generator sinus - pytanie o potencjometr

[AZ12]

Witam

Wiem, że temat nielampowy, ale... Zbudowałem generator sinus z mostkiem Wiena na układzie B081D RFT (TL081). Zastanawiam się nad wymianą potencjometru w obwodzie stabilizacji amplitudy. Czy można zastosować w tym celu potencjometr drutowy?

[Tomek Janiszewski]

A co jest właściwym elementem stabilizującym amplitudę? JFET jako sterowana rezystancja, ogranicznik diodowy? Jeżeli tylko rezystancja potencjometru jest właściwa, a układ stabilizacji poprawnie skonstruowany - nie ma przeciwwskazań dla potencjometru drutowego, bowiem skuteczny układ stabilizacji nie powinien wymagać aż tak wielkiej precyzji ustawienia potencjometru.

[AZ12]

Witam ponownie

A co jest właściwym elementem stabilizującym amplitudę?

Elementem stabilizującym amplitudę jest żarówka telefoniczna 60V 20mA.

[Romekd]

Witam.
Potencjometry drutowe nie pozwalają na liniową zmianę rezystancji. W ich przypadku można raczej mówić o regulacji skokowej, w której liczba "kroków" zależna jest od konstrukcji potencjometru. Za to powtarzalność ustawień i ich stabilność może być nawet lepsza niż w potencjometrach z węglową warstwą oporową. Poniżej zamieściłem zdjęcie potencjometru drutowego, produkcji rosyjskiej o maksymalnej rezystancji 1 kΩ, w którym da się zmieniać rezystancję z krokiem ok. 4 Ω, co teoretycznie pozwala na ok. 250 możliwych ustawień (ma prawdopodobnie 60 obrotów).

Element rezystancyjny potencjometru wykonany jest w postaci rurki ceramicznej, na której nawinięty został cienki drut oporowy. Mimo takiej konstrukcji indukcyjność rezystora jest niewielka i w zakresie częstotliwości do 200 kHz można jej nie uwzględniać.

Kiepskie (tanie) wieloobrotowe potencjometry też mają szereg wad, np. duży luz na elementach mechanicznych ruchomych, przez co podczas regulacji ujawnia się "martwa strefa" (bez regulacji; przypomina histerezę)..
Przy wyższych częstotliwościach najlepiej stosować potencjometry na płytkach kalitowych (cermetowe) - mają lepszą stałość parametrów i mniejszą stratność przy w.cz. (wieloobrotowe też najczęściej wykonywane są na płytach ceramicznych).

Pozdrawiam,
Romek

[AZ12]

Potencjometr drutowy obrotowy chciałem zastosować ze względu na niski temperaturowy współczynnik zmiany rezystancji przy niskiej oporności wynoszącej od kilkudziesięciu omów do kilku kΩ. Ze względu na mniejszy rozmiar chyba zastosuję podkówkę cermetową Telpod CN-15.

[Romekd]

Witam.
Cermetowy ze zdjęcia ma TWR do ±300 ppm, co jak na potencjometr jest wartością całkiem przyzwoitą. Możesz zawęzić (jeśli jest taka możliwość.., i potrzeba..) zakres regulacji oporności dwoma dodatkowymi rezystorami precyzyjnymi, a wówczas całkowity temperaturowy współczynnik zmiany rezystancji ulegnie dalszej poprawie. Poza tym wykorzystując potencjometr jako dzielnik rezystancyjny, znaczenie i wpływ współczynnika temperaturowego na zachowanie układu ulega znacznemu obniżeniu.

Pozdrawiam,
Romek

[AZ12]

Dzięki za info.

Czy można w warunkach domowych zmierzyć współczynnik TWR potencjometrów? Czy pomiar będzie obarczony dużym błędem?

[Romekd]

Myślę, że nie powinno to stanowić dużego problemu, szczególnie w przypadku potencjometrów cermetowych, których ceramiczna płytka świetnie przewodzi ciepło. Można w tym celu przyłożyć do spodniej strony potencjometru czujnik, np. popularny LM35 (powierzchnię czujnika można posmarować białą pastą silikonową, w miejscu styku z potencjometrem), podłączyć wyprowadzenia potencjometru do w miarę precyzyjnego miernika rezystancji, a na potencjometr skierować strumień gorącego powietrza, np. z lutownicy na gorące powietrze lub z opalarki. Przy rosnącej od wartości pokojowej do 150°C temperaturze potencjometru notować wskazania czujnika temperatury i omomierza. Podczas dokonywania pomiaru temperatura potencjometru powinna narastać powoli, by nie powstała nadmierna różnica między temperaturą potencjometru i temperaturą struktury czujnika, i żebyś nadążał z notowaniem wyników.. Taka metoda powinna być wystarczająco precyzyjna.

Pozdrawiam,
Romek

[AZ12]

Witam ponownie

Złożyłem ten generator z tym potencjometrem montażowym i działa poprawnie.