Projekt wzmacniacza z aktywną korekcja barwy tonu

[piaskos]

Nie wykluczam, że coś w tej starej chałupie sieje. Kumpel w pokoju obok np miał problemy z słuchawkami bezprzewodowymi bo mu piszczało. :]
Z ciekawych obserwacji dnia dzisiejszego:

- główna częstotliwość oscylacji wynosi nie 50 a ok 65 Hz
- wysokoczęstotliwościowa oscylacja o której mówimy ma ok 65Hz
- na zasilaniu anodowym/masie pojawiły się paczki impulsów których częstotliwość wynosi ok 165 kHz


Czy to nam może o czymś powiedzieć?

[djivo]

Romek a może kolega piaskos ma b.duże wzmocnienie.
Ja kiedyś zrobiłem coś takiego, odłączyłem sprzężenie zwrotne w układzie w którym było ogromne wzmocnienie.
Dokładnie mowa o wzmacniaczu na KT88, przed nimi 2 podwójne triody.
Wzmocnienie było tak duże, że gdy pocierałem lampę ręką było to głośno słychać w głośniku - był to normalny dźwięk ocierania szkła, nie ważne w jakim miejscu wtedy był potencjometr, mógł być ustawiony i zwarty do masy.

Interpunkcja!
Przepraszam.

[Romekd]

Witam.
Niestety, nic nie wiemy o wzmocnieniu tego wzmacniacza, oraz o warunkach, w jakich dokonywane są obserwacje oscyloskopowe. We wzbudzanie się układu nie chce mi się wierzyć z dwóch powodów. Po pierwsze, obserwowana częstotliwość jest dziwnie "podobna" do tej, na jakiej pracuje większość przetwornic współcześnie produkowanych urządzeń zasilanych z sieci. Po drugie, bardzo trudno jest wykonać generator na lampach elektronowych, zasilanych napięciami o wartości kilkudziesięciu lub kilkuset woltów, który dawałyby na wyjściu stabilną częstotliwość i amplitudę na poziomie mV (bez stosowania dzielników napięcia). W to, że taki "generator" powstał jakoś tak przypadkowo sam, to już w ogóle nie wierzę.

Koledze piaskos proponuję zrobić mały eksperyment: do końcówki sondy oscyloskopowej proszę podłączyć prosty drucik o średnicy 1 mm i długości ok. 15 cm. Drucik oddalić od wszelkich przedmiotów metalowych i kabli na możliwie dużą odległość, po czym przełączyć oscyloskop na największą czułość i nie zmieniając parametrów podstawy czasu zobaczyć co pojawi się na ekranie. Ciekaw jestem, czy będzie to jedynie szum przedwzmacniacza oscyloskopu?

Pozdrawiam,
Romek

[piaskos]

W połowie 12 strony jest schemat.
Pierwsze dwie połówki triody, to wtórnik i jeden wzmacniacz napięciowy.
on wzmacnia to, co korektor osłabi czyli ok 25dB. Także w tym układzie ile wchodzi tyle wychodzi.
A dalej to już normalny układ wzmacniacza w którym dodam jeszcze raz wszystko było super.
Ewidentnie wina leży po stronie korekcji barwy.

[Romekd]

Hmm.., w moim odczuciu układ korekcji barwy powinien być poprzedzony stopniem zapewniającym jakieś wzmocnienie napięciowe. By tłumić sygnał warto wcześniej go odpowiednio wzmocnić, gdyż w przeciwnym wypadku pogorszeniu ulega dynamika (odstęp sygnału od szumów), a układ może stać się bardziej wrażliwy na zakłócenia.. Przeciętny pasywny układ regulacji barwy dźwięku wprowadza ok. 20 dB tłumienia (dla 1 kHz) przy regulatorach ustawionych w środkowym położeniu, a dodatkowo nieźle szumi...

[piaskos]

Przed chwilą pomierzyłem te częstotliwości dokładniej a nie na oko:

- główne oscylacje 50Hz (tu podejrzewam jakieś sprzężenie transformatorów lub coś w podobie, ponieważ poza lampami mocy, wszedzie mam prostowane i filtrowane żarzenie i oscylacje z tego były by 100Hz)
- wysokoczęstotliwościowe 38-40 kHz
- na zasilaniu anodowym i masie - 125kHz (tu wyraźnie widać pojedyncze gasnące impulsy)

----------------------------------
Kolejna obserwacja
1. Sygnał wyjściowy do wejściowego w paśmie akustycznym jest w przeciwfazie. Natomiast czym wyżej tym bardziej się przesuwa. W okolicy 80kHz jest już w fazie. Czy to ma jakiś wplyw na te oscylacje w 40kHz?

2. Moja korekcja barwy pięknie wzmacnia częstotliwości ponad akustyczne. na sinusie wejściowym 10mV, sinus wyjściowy wzmocniony bez zniekształceń doszedł do 250kHz :]

3. Położenie potencjometru korekcji barwy tonu ma wpływ na brum w głośniku, tzn w środkowej pozycji (neutralnej) brum jest najmniejszy. Rośnie wraz z przemieszczaniem się w dowolną stronę

[piaskos]

Uporałem sie już z wolnozmiennym pływaniem sygnału wyjsciowego.
Pozostała zmiana fazy przy ok 80kHz.
Co zrobić aby nie następowała zmiana fazy przy wysokich częstotliwościach ?

[Piotr]

Co zrobić aby nie następowała zmiana fazy przy wysokich częstotliwościach ?

Podwyższyć częstotliwość graniczną. Filtr dolnoprzepustowy, jakim jest wzmacniacz zawsze będzie przesuwał fazę, możesz jedynie oddalać to zjawisko od pasma użytecznego.
Tak bardzo ci to szkodzi przy 80kHz, których ani nie słyszysz, ani nie ma ich w nagraniu?

[piaskos]

Problem w tym, że wzbudza mi się wzmacniacz z tego co widzę na 38-40 kHz. Jedyne co przychodzi mi do głowy po pomiarach że może ma na to wpływ przejście sygnału w faze z sygnałem wejśiowym przy 80kHz.
Dodatkowo sygnał wyjściowy (sinus) jest zniekształcony minimalnie przez te 40kHz. przy prostokocie też widać oscylacje 40kHz.

Dodam jeszcze że powyższe oscylacje pojawiły się po dołożeniu jeszcze dwóch stopni (od korektora barwy).

[Romekd]

Witam.

Przed chwilą pomierzyłem te częstotliwości dokładniej a nie na oko:

- główne oscylacje 50Hz (tu podejrzewam jakieś sprzężenie transformatorów lub coś w podobie, ponieważ poza lampami mocy, wszedzie mam prostowane i filtrowane żarzenie i oscylacje z tego były by 100Hz)

W technicznej nomenklaturze słowo "oscylacje" oznacza drgania, wahania. Używanie ich w odniesieniu do wzmacniacza sugeruje, że wzmacniacz sam je wytwarza (nie pochodzą one z zewnątrz). W przypadku zakłóceń zaobserwowanych przez Kolegę chodzi raczej o tętnienia, brumy, a w odniesieniu do dźwięku to przydźwięk sieci.
To sama uwaga (oscylacje) dotyczy również zakłóceń o wyższej, tu ponadakustycznej częstotliwości. Gdy nakładają się one z zewnątrz, wyrażenie "we wzmacniaczu występują oscylacje" jest błędne. Z postu napisanego przez Kolegę dzisiaj po południu (już skasowanego, ciekawe dlaczego ) dowiedziałem się, że pochodziły one od sąsiada, a nie z układu regulacji barwy..

1. Sygnał wyjściowy do wejściowego w paśmie akustycznym jest w przeciwfazie. Natomiast czym wyżej tym bardziej się przesuwa. W okolicy 80kHz jest już w fazie. Czy to ma jakiś wpływ na te oscylacje w 40kHz?

To cecha wszystkich wzmacniaczy. Każda pojemność w układzie przesuwa (opóźnia) fazę sygnału. Przesunięcie to jest tym wyższe im wyższa jest częstotliwość. We wzmacniaczach odpowiednio skompensowanych wzmocnienie z podpiętą pętlą sprzężenia powinno spadać poniżej jedności (z uwzględnieniem wzmocnienia pętli) zanim wzmacniacz przesunie fazę o 180 stopni. W przeciwnym wypadku wzmacniacz ulegnie wzbudzeniu. We wzmacniaczach lampowych stosunkowo duże przesunięcie fazy wprowadza sam transformator głośnikowy, przez co ujemne sprzężenie zwrotne przy dużym wzmocnieniu wzmacniacza nie może być zbyt silne.

EDIT: teraz znowu czytam, że oscylacje jednak pochodzą ze wzmacniacza, powoli ręce zaczynają opadać..

Pozdrawiam,
Romek

[piaskos]

Skasowałem poprzedni post ponieważ nie był zgodny z prawdą. Przesunął się suwaczek w sondzie od oscyloskopu i wszystko było x1/10.

[Romekd]

A czy gdy podane są napięcia zasilające na sam układ regulacji (z odłączoną resztą wzmacniacza), to na jego wyjściu obserwowane są zakłócenia? W tym wzmacniaczu bardzo ważną sprawą jest kwestia miejsca podpięcia potencjometru siły głosu (na schemacie ze strony 12. go nie widzę). W moim odczuciu powinien się znaleźć za układem regulacji, a gdzie się znajduje?

[piaskos]

Póki co nie ma w ogóle zamontowanego potencjometru siły głosu.

Rozpiąłem teraz korektor od reszty wzmacniacza.
Na wyjściu korektora zakłócenia są rzędu 2mV w postaci szumu złożonego z w/w 40kHz.
Co ciekawe, w dalszej części wzmacniacza też na wyjściu jest szum złożony z tych 40kHz.
Tak jakby przenosił się po masie, ewentualnie zasilaniu.

[Romekd]

Jak już wspominałem wzbudzenia z taką małą amplitudą są wprost nieprawdopodobne. To musi przychodzić z zewnątrz. Kilka lat temu, gdy znajomy w rozmowie telefonicznej zarzekał się, że wzmacniacz mu się wzbudza, dając na wyjściu podobne co u Kolegi przebiegi, nie wytrzymałem i pojechałem do niego. Okazało się, że owszem "wzbudza mu się", ale przetwornica napięcia w oscyloskopie...
W układzie korekcji występują spore rezystancje na wejściu lampy. Można niemal powiedzieć, że siatka tej lampy wisi w powietrzu, przez co świetnie przyciąga wszelkie śmieci z sieci i "eteru".. Poza tym to co Koledze przeszkadzają te przebiegi w mV na wyjściu wzmacniacza? Czy objawiają się jakoś podczas słuchania muzyki? Obecnie wokół nas jest tyle zakłóceń od wszechobecnych zasilaczy impulsowych, że ciężko je całkowicie wyeliminować w aparaturze zasilanej z sieci. Chyba, że doskonale rozumie się reguły dotyczące filtracji i ekranowania, ale i wtedy w sygnale pozostają jakieś "obce" sygnały, jak choćby szumy..

[piaskos]

To w takim razie biore się dalej za prace. W poniedziałek wzmacniacz wędruje w inne miejsce na pomiary to wtedy się okaże czy coś tu wisi w powietrzu

A odnośnie tych faz sygnału jeszcze. Czy można jakoś dla bezpieczeństwa odsunąć trochę tą zmianę fazy na wyższe częstotliwości?
Bo gdzieś czytałem artykuł gdzie nawet przesunięte było do 200kHz.
Pytanie czy jest sens w ogóle to robić czy zostawić w spokoju