Wzmacniacz akustyczny kl. A - prośba o ocenę projektu

[Allus]

Witam

Wypociłem z kumplem taki wzmacniacz 4 stopniowy Projektowaliśmy w oparciu o książkę Aleksandra Zawady "Lampy elektronowe w aplikacjach audio" i artykuły ze strony http://www.fonar.com . Wybraliśmy lampy najłatwiejsze do kupna i najczęściej używane (chyba). Niestety nie wiemy czy poniższy schemat ma sens. Ponadto nasunęło nam się dużo pytań, a w literaturze nie znaleźliśmy odpowiedzi.

1) Czy dobrze policzyliśmy wartości elementów i czy poniższy schemat jest zgony ze zdrowym rozsądkiem?

2) Czy taki sposób regulacji głośności zadziała? (mamy duży zapas wzmocnienia ~15 razy większy, więc na początek skręcimy potencjometr, a w przyszłości jakieś ujemne sprzężenie zwrotne) Jeśli tak, to jakiego potencjometru użyć aby nie trzeszczało i długo służyło?

3a) Lampa EL36([url]http://www.mif.pg.gda.pl/homepages/fran ... e/EL36.pdf [\url]) ma moc 10W. (P=Ia*Ua) W karcie katalogowej w "typical characteristics" Ua=100V Ug2=100V Ug1=-8.2V Ia=100mA. Podają dalej, że w klasie B Wo=44.5W . Chcąc wyznaczyć oporność na anodzie (Ro), która będzie transformowana transformatorem do 8 Ohm głośnika, otworzyliśmy kartę na zależnościach Ia=f(Ug1;Ug2=const.), ale tam nie było takiej przy Ug2=100V. Trudno, stwierdziliśmy: niech bedzie Ug2=200V bo dla takiego napięcia podają charakterystykę i w tym obszarze praca lampy wydaje się być liniowa. Ale jak się weźmie Ug1=-10V (w środku wykresu, więc wydawało się, że optymalnie) to Ua=100V daje prąd Ia~370mA czyli moc P=37W!! O co chodzi? Jak to jest możliwe skoro moc admisyjna lampy ma wynosić 10W?

3b) Na charakterystyce Ia=f(Ug1;Ug2=const.) (str D) naniesiona jest w lewym dolnym rogu rodzina krzywych (przerywana linia) dla różnych napięć siatki Ug1. Co one oznaczają? Przcież to linie ciągłe wyznaczają I(Ug)??

4) Lampa EL36 ma anodę wyprowadzoną na bańce. Jak się do niej przyłącza przewód i czy musi być ekranowany?

To pierwszy projekt, więc proszę o wyrozumiałość:) Jak by co to proszę pisać.

[painlust]

Bo w karcie katalogowej jest uwzgledniony układ PP a nie SE. Zresztą jak ty chciałes klasę B osiagnąć w układzie SE? Ta lampa do SE się nie nadaje zbytnio.

[Thereminator]

A dlaczego ma się nie dać zrobić SE w klasie B? Oczywiście, że sie da, ale za to nie da się tego słuchać... Dlatego SE robi sie tylko w klasie A.
Ale EL36 faktycznie nie nadaje się do pracy w SE.

[Allus]

Ale myśmy zaprojektowali go jak dla SE na 10W czy w takim układzie też będą uszy bolały?

[Tomek Janiszewski]

Ale myśmy zaprojektowali go jak dla SE na 10W

Niedasie z pojedynczej EL36 osiągnąć 10W mocy wyjściowej. 10W jest bowiem dopuszczalną mocą traconą w anodzie tej lampy. I tylko taka moc może się wydzielać w przypadku najbardziej niekorzystnym, tj. przy braku wysterowania. Wtedy w wyidealizowanym przypadku osiągnie się przy pełnym wysterowaniu zaledwie połowę tego, tj 5W. W praktyce będzie jeszcze mniej.

czy w takim układzie też będą uszy bolały

Oczy bolą na widok takiej nieznajomości podstawowych zależności energetycznych we wzmacniaczu. Już pisali wyżej: lampy EL36 nie ma sensu stosować we wzmacniaczas SE (i w ogóle wklasie A) właśnie z uwagi na marną moc admisyjną anody (mniejszą niż w przypadku często w takich aplikacjach stosowanej EL84, która w klasie A zapewnia moc wyjściową 5,6W). Co innego w układzie PP klasy B: tam moc wydzielana w spoczynku jest stosunkowo niewielka, i nie ona decyduje o maxymalnej możliwej do uzyskania mocy użytecznej. Za to decydującego znaczenia nabiera znaczny dopuszczalny prąd katodowy (tak jak i w innych lampach przewidzianych do pracy impulsowej, np. EL81, PL504, 6P45S), oraz charakterystyczne dla tetrod/pentod strumieniowych niskie napięcie "kolana". I właśnie dzięki temu na dwóch EL36 możemy w klasie B osiągnąć aż 44W, podczas gdy na dwóch EL84 - tylko 17,5W.

[Allus]

Wstydzim się swojej niewiedzy, już artykuły o PP czekają na przeczytanie

Tak więc użycie EL36 pojedynczej jest bez sensu.

Czyli skoro EL84 ma moc użyteczną w klasie A 6W to moc admisyjna to ~12W?

Mamy jeszcze lampę ECL86, czy od biedy można użyć samej części pentodowej (Wo=4W), pomijając aspekt ekonomiczny niewykorzystania triody?

[traxman]

Zamiast EL36, można uzyć EL34 (niestety droższa), lepiej nadaję się do SE w klasie A, odpada także problem kapturka no i napięcie zasilania bliższe zasilaniu przedwzmacniacza (nie wiem skad te 100V w końcówce) oraz możliwość zastosowania typowego transformatora. Moc w porywach od 8-12W w zależności od zastosowanych elementów.
Można też użyć tańszej rosyjskiej 6P3S (6L6) ale wtedy moc spadnie do ok.4-6W.

[AZ12]

EL34 w konfiguracji SE można użyć do wzmacniacza końcowego iluminofoni pracującego w klasie B. Do wzmacniacza głośnikowego można by zastosować zasilanie niskim napięciem, ale wtedy moc wyjściowa będzie niska ok. 5W przy impedancji obciążenia 1kOm.

[Allus]

100 V w końcówce wzięło się z http://home.alphalink.com.au/~cambie/EL ... rant_Wills pod koniec jest porównanie EL36 z EL34 i tam są też podane warunki pracy w klasie A. Dla tego mimo wszystko pytam się czy mimo kiepskiej mocy wyjściowej <5W EL36 dałoby się słuchać takiego tworu

[traxman]

Trudno odpowiedzieć na to pytanie, słuchać pewnie się da....kwestia jak długo.
Polecam jednak tanią 6P3S.

[Allus]

Mamy jeszcze EBL21 moc wyjściowa 5,5W jak na początek wystarczy. Rozumiem że ta lampa nadaje się do kl A? Czy 10% zniekształceń to dużo?

Czy ktoś zna odpowiedzi na pozostałe pytania?

Mamy 2*EL36, więc jeśli układ zadziała z EBL21 to przeprojektujemy końcówkę na push-pulla

[_idu]

EL36 to trudna lampa dla wzmacniaczy SE.
Zaprojektowano ją raczej do pracy impulsowej w stopniu odchylania poziomego w TV i liniowość nie była podstawową cechą do jej opracowania.
W układach PP nieliniowości lamp wzajemnie się zniosą.
Specyfiką lamp do odchylania jest to że dla typowych układów wzmacniających wymagają niższych napiec Ua i Ug2 - wynika to z niekorzystnego przebiegu hiperboli mocy admisyjnej dla podanego punktu pracy jako stopnia odchylania poziomego. Dość niskie napięcia Ua i Ug2 czynią z EL36 lampę szczególnie nadającą się na układy szeregowe przeciwsobne (SRPP). Owszem taki stopień nie tłumi przydźwięku się od zasilania ale ma inne dość cenne zalety (tańsze, prostsze transformatory głośnikowe, niska impedancja wyjściowa stopnia mocy).

Owszem są różne pomysły aby jednak ją zaprząc to roli wzmacniacza SE (sterowanie jej w katodzie za pomocą źródła prądowego sterowanego napięciem).

Warto wspomnieć ze sterując tą lampą w siatce drugiej i traktując ją jako specyficzną triodę można uzyskać bardzo dobrą liniowość. Jedynak wymaga to sporej amplitudy do wysterowania co wymaga dobrego projektu stopnia sterującego.

Podam link do nietypowego wykorzystania EL36 jako stopień mocy SE jak go tylko w sieci namierzę.

P.S.
Schemat: http://home.alphalink.com.au/~cambie/Gr ... cuit_2.gif
Artykuł po angielsku: http://home.alphalink.com.au/~cambie/EL36.htm#TwoTypes

[jethrotull]

Jaki w ogóle jest sens budowania przedwzmacniacza mikrofonowego zintegrowanego z końcówką mocy? Moim zdaniem o wiele praktyczniej byłoby zrobić dwa osobne urządzenia (wtedy np. nie trzeba byłoby się zastanawiać nad optymalną lampą mocy, bo zawsze dałoby się zmienić końcówkę).

[Allus]

To ma być do harmonijki ustnej, więc zwykle to będzie mikrofon.

[jethrotull]

A, takie rzeczy. Wobec tego zmieniam zdanie, bardzo fajny projekt. Z drugiej strony wydaje mi się, że dowolny wzmacniacz gitarowy o umiarkowanym wzmocnieniu dałby tu radę. Nawet kiedyś widziałem taki artykuł o tym jak dobrać taki wzmacniacz pod kątem przydatności do harmoszki (oczywiście teraz go nie znajdę).
Pomyśl o jakiejś korekcji barwy.
Umiejscowienie potencjometru wzmocnienia jest niekorzystne - ściszenie go spowoduje spadek poziomu sygnału użytecznego, ale nie spowoduje spadku poziomu zakłóceń wprowadzanych przez stopień wejściowy.