Gdańska radiostacja forteczna

[Jasiu]

Czołem.

Szukam informacji na temat pruskiej radiostacji fortecznej, która znajdowała się w Gdańsku w forcie na wzgórzu Grodzisko. Wchodziła w skład pierwszej sieci militarnych instalacji radiowych - kto wie, czy nie był to pierwszy "regularny" nadajnik radiowy na terenie współczesnej Polski. Obecnie w miejscu masztu znajduje się wielki (i moim zdaniem okropnie brzydki) krzyż. Fajne były argumenty za jego postawieniem - "bo stał tam już przed pierwszą wojną". Jakoś informacja, że to był krzyż, a maszt (może dobrze zamaskowany?) pruskiej radiostacji militarnej się nie przebiła.

Po II WŚ teren był jeszcze zmilitaryzowany, a w latach 70 w budynku byłej radiostacji pracowała zagłuszarka RWE. Teraz budynek należy do TPSA.

Pozdrawiam,
Jasiu

[kaem]

Czy chodzi o Wzgórze Gradowe? Jeżeli nie, to informacji nie mam.
Być może słuchaliśmy kilka dni temu tej samej audycji Radia Gdańsk o gdańskich fortyfikacjach. Ale nie przypominam sobie informacji, że były tam jakieś nadajniki.

[Jasiu]

Wzgórze Gradowe to najwyższa (tak na oko północno-zachodnia) górka na Grodzisku. Sama radiostacja była w budynku przy samym wjeździe na majdan, po lewej stronie patrząc od Gdańska - jeszcze przed Reditą Napoleońską, po przeciwnej stronie do wozowni (teraz jest to budynek mieszkalny).

Kaem, masz na ten temat coś konkretnego do powiedzenia, czy tylko słuchałeś jakiejś audycji?

Jasiu

[Jasiu]

Czołem.

Informacje uzyskane od jednego z pracowników Parku Kulturowego Fortyfikacji Miejskich „Twierdza Gdańsk”.

Krótko (i treściwie): wbrew obiegowej opinii stacja telegraficzna pruskiego garnizonu na Górze Gradowej nie mieściła się w obecnym budynku należącym (jeszcze) do TP S.A., a od początku w koszarach schronowych.

Stacja telegraficzna rozpoczęła swoją działalność prawdopodobnie w 1890 r. (na pewno już w 1891 r.). W tym roku w Gdańsku istniało jeszcze 4 inne: na Długich Ogrodach, w koszarach Wijbego, w Nowym Porcie oraz na Wisłoujściu.

W kolejnych latach dobudowano stację także we Wrzeszczu (zespół koszarowy nr 1 huzarów).

W 1898 r. to właśnie ze stacji zlokalizowanej w koszarach schronowych na Górze Gradowej miał być poprowadzony kabel telegraficzny do projektowanego systemu nowych, oddalonych od śródmieścia, fortów (miały być zlokalizowane głównie na terenie dzisiejszej Zaspy, a także lasów wrzeszczańskich i Cygańskiej Górce). Projektów tych nigdy nie zrealizowano.

W 1901 r. uruchomiono jednocześnie w Gdańsku i Tczewie pierwszą w całych Niemczech, podówczas jeszcze nieco eksperymentalną, stałą stację radiotelegraficzną. Wiele wskazuje na to, że właśnie na Górze Gradowej. Najpóźniej w 1904 r. stacja na Górze Gradowej występuje już jako główna stacja całego garnizonu.

Ciekawy (zachowany w zbiorach państwowych) plan linii telegraficznej garnizonu Gdańskiego pokazuje ponadto przebieg kabli w całym mieście, odsłaniając niektóre podziemia. Na fort kabel pociągnięty był pod torami kolejowymi, "wchodził" w skarpę oporową przy dzisiejszej ul. 3 maja i biegł przez rów (poternę?), która kończyła się u podnóża skarpy, na której stała (stoi) redita napoleońska. Następnie biegła w kierunku południowym i "przebijała" się przez mur Carnota na wysokości mniej więcej dawnej bramy południowej, by następnie już bez przeszkód dotrzeć do budynku koszarowego.

Stacja działała do końca 1918 r., w 1919 r. - prawdopodobnie już nie. Na jej bazie w listopadzie 1922 r. uruchomiono cywilną już radiostację nadbrzeżną WMG.

Jeśli chodzi o dane techniczne - bardzo ciekawe informacje zawiera polskie czasopismo wojsk inżynieryjnych "Saper", gdzie w okresie międzywojennym przedrukowywano (!) z prasy niemieckiej (zarówno współczesnej, jak i wcześniejszej, tj. z okresu Cesarstwa) artykuły dot. także radiotelegrafii wojskowej. Myślę, że tam można więcej danych technicznych poszukać.

Bogaty zbiór "Sapera" (czasopismo zmieniało chyba nazwę dwa razy, nie pamiętam jednak innej) znajduje się w Toruniu.

Sprawa jest ciekawa. W koszarach z infrastruktury raczej zupełnie nic się nie zachowało - oglądałem je dosyć dokładnie jeszcze przed ostatnią serią remontów.

Pozdrawiam,
Jasiu