Zasilacze ZMK i ZOT
: czw, 24 października 2013, 21:02
Czyli germanowych wykopalisk z cyklu "małe a cieszy" ciąg dalszy. 
Nie doszukałem się w czeluściach internetu jakichkolwiek konkretnych informacji na temat zasilaczy ZMK i ZOT, więc jak zwykle postanowiłem wziąć sprawy w swoje ręce.
Młodzieży, do której ja już niestety powoli przestaję się zaliczać spieszę z wyjaśnieniem - ZMK to skrót od Zasilacz Magnetofonu Kasetowego, a konkretnie producent ma tu na myśli MK125. Odpowiednio ukształtowane obudowy zasilacza i magnetofonu umożliwiają zamontowanie zasilacza w miejsce baterii. Możliwe jest też oczywiście zasilanie bateryjno-sieciowe pozbawione akrobacji, poprzez kabel typu KZ-1 podłączony do gniazda zasilania i sterowania MK125. ZOT - tu już sprawa nieco się komplikuje, gdyż nie znalazłem twardych dowodów w piśmie. Najprawdopodobniej to akronim Zasilacza Odbiornika Tranzystorowego.
W rodzinie ZMK doliczyłem się trzech wersji:
1) ZMK-1 - bliżej mi nieznana - układ i parametry jak wersja 2., posiada przełącznik napięcia sieciowego
2) ZMK-2 - tranzystor germanowy i diody krzemowe /TG71 i BA560/, brak przełącznika napięcia sieciowego
3) ZMK-2 - wersja całkowicie krzemowa /BYP401-50 i BC211/, brak przełącznika napięcia sieciowego
Do zasilania magnetofonu kasetowego MK125 "Mogą być stosowane zasilacze typ ZMK-1, ZMK-2 i ZOT-1. Zasilacze ZMK-1 i 2 różnią się między sobą tylko napięciem sieci: 110/220V 50Hz lub tylko 220V 50Hz." * Zmiana germanu na krzem nastąpiła najprawdopodobniej w roku 1975.
Układ jest o tyle kuriozalny, że aby odpowiednio wysterować tranzystor mocy o niewielkiej becie w obwodzie polaryzującym jego bazę wydzielane jest niemal 1,5W. Czyli tyle... ile pobiera sam magnetofon przy niedużej sile głosu. Przydałby się jakiś TG50 do pomocy, ale oszczędności najwidoczniej na to nie pozwoliły i wyszedł grzejący się twór średniostabilizowany. Wersja krzemowa posiada już bezpiecznik po stronie sieciowej i miejsce na /nieistniejący rzecz jasna/ dodatkowy tranzystor sterujący, przy czym opis po stronie elementów sugeruje układ Sziklaiego. Czyżby istniała również lub planowano wersję przejściową np z BC528 i AC180?
Rodzina ZOT również składa się z 3 odmian:
1) ZOT-1 - z przełączanym napięciem wyjściowym 6V; 7,5V; 9V, wersja germanowa /DZG2, TG2, TG50 i TG71/
2) ZOT-1K - jw, wersja krzemowa /BYP401-50, BC148 i BC211/, często spotykany
3) ZOT-2 - uproszczony, tylko 9V, półprzewodniki germanowe /DZG2 i TG71/; przeznaczony do zasilania OR "Laura", "Ewa", "Alina".
Pisząc TG71 mam na myśli rzecz jasna również jego nowsze oznaczenie - ADP671. Choć spotkałem kiedyś pogruchotane truchło ZMK-2 z TG70 w obudowie uszczelnianej żywicą.
Dane techniczne: **
ZMK-1 i ZMK-2:
-napięcie sieci: 220V i /tylko wersja 1./ 110V
-dopuszczalne zmiany napięcia sieci: +10%; -20%
-znamionowe napięcie wyjściowe przy obciążeniu prądem 0,4A: 9V
-napięcie tętnień: 10mV przy obciążeniu prądem 0,25A i 20mV przy obciążeniu 0,4A
-pobór mocy z sieci: ok. 9VA
-wymiary: 35x59x138mm
-ciężar: 0,45kG
ZOT-1 oraz ZOT-1K:
-napięcie sieci: 220V
-dopuszczalne zmiany napięcia sieci: +5%; -10%
-dopuszczalne zmiany napięć wyjściowych bez obciążenia: +10%; -2%
-maksymalny pobór prądu: 0,4A dla napięcia wyjściowego 9V i 0,3A dla napięć wyjściowych 6V i 7,5V
-maksymalny pobór prądu w czasie krótszym niż 10min: 0,5A
-spadek napięcia wyjściowego przy obciążeniu prądem 0,4A w stosunku do napięcia bez obciążenia: 0,65V
-napięcie tętnień przy prądzie obciążenia 0,25A: <10mV, przy obciążeniu prądem 0,4A <20mV
-pobór mocy z sieci: ok. 15VA
-wymiary: 120x72x54
-ciężar: 0,55kG
-przewód zasilający zakończony wtyczką typu NZZ-1
ZOT-2:
-napięcie sieci: 220V
-dopuszczalne zmiany napięcia sieci: +5%; -10%
-napięcie wyjściowe: 9V +10%; -6% przy obciążeniu prądem 20mA
-spadek napięcia wyjściowego przy obciążeniu prądem 200mA w stosunku do obciążenia prądem 20mA nie większy niż 0,75V
-napięcie tętnień: <10mV przy obciążeniu prądem do 200mA
-pobór mocy z sieci: ok. 12VA
-wymiary: 120x72x54
-ciężar: 0,48kG
Część schematów pochodzi z książki **, jeden zrysowany jest przeze mnie. Gratisowo fotografie dwóch wersji ZMK-2, właściwie obydwa ze śmieci. Ten starszy dotarł do mnie bez obudowy; udało mi się go dopieścić i czasem zasila MK125 rocznik '75. Fabryczny kabel połatany w 3 miejscach zastąpiłem rówieśnikiem z kątową, płaską wtyczką od zwłok ZK246. Egzemplarz nowszy udaje, że działa i tylko to go ratuje od utylizacji. Szczyci się przerwą w jednej połówce uzwojenia wtórnego i większą ilością kawałków drutu niż miedzianych ścieżek na płytce.
Chciałem przy okazji obfotografować egzemplarz ZOT-1K, który pałętał mi się gdzieś w gratach ale nie potrafię go teraz znaleźć.
Źródła:
* Instrukcja obsługi magnetofonu kasetowego MK125 /rok wydania nieznany/
** Wiktor Chojnacki SP5QU - Instalowanie i wyposażenie radiostacji amatorskich, WKiŁ, Warszawa 1977
Marzy mi się ostatnimi czasy jakąś zadbana "Ewa" /której to egzemplarz z początku produkcji jako mały smród rozebrałem
/ czy bliźniacza "Alina". 
Oczywiście w tych pierwszych, pełnogermanowych wersjach i jakiś zgrabny zasilacz do kompletu. Takie połączenie TS8/3 z ZMK z układem zbliżonym do ZOT-1, koniecznie z zielonymi germanami... 
Nie doszukałem się w czeluściach internetu jakichkolwiek konkretnych informacji na temat zasilaczy ZMK i ZOT, więc jak zwykle postanowiłem wziąć sprawy w swoje ręce. Młodzieży, do której ja już niestety powoli przestaję się zaliczać spieszę z wyjaśnieniem - ZMK to skrót od Zasilacz Magnetofonu Kasetowego, a konkretnie producent ma tu na myśli MK125. Odpowiednio ukształtowane obudowy zasilacza i magnetofonu umożliwiają zamontowanie zasilacza w miejsce baterii. Możliwe jest też oczywiście zasilanie bateryjno-sieciowe pozbawione akrobacji, poprzez kabel typu KZ-1 podłączony do gniazda zasilania i sterowania MK125. ZOT - tu już sprawa nieco się komplikuje, gdyż nie znalazłem twardych dowodów w piśmie. Najprawdopodobniej to akronim Zasilacza Odbiornika Tranzystorowego.
W rodzinie ZMK doliczyłem się trzech wersji:
1) ZMK-1 - bliżej mi nieznana - układ i parametry jak wersja 2., posiada przełącznik napięcia sieciowego
2) ZMK-2 - tranzystor germanowy i diody krzemowe /TG71 i BA560/, brak przełącznika napięcia sieciowego
3) ZMK-2 - wersja całkowicie krzemowa /BYP401-50 i BC211/, brak przełącznika napięcia sieciowego
Do zasilania magnetofonu kasetowego MK125 "Mogą być stosowane zasilacze typ ZMK-1, ZMK-2 i ZOT-1. Zasilacze ZMK-1 i 2 różnią się między sobą tylko napięciem sieci: 110/220V 50Hz lub tylko 220V 50Hz." * Zmiana germanu na krzem nastąpiła najprawdopodobniej w roku 1975.
Układ jest o tyle kuriozalny, że aby odpowiednio wysterować tranzystor mocy o niewielkiej becie w obwodzie polaryzującym jego bazę wydzielane jest niemal 1,5W. Czyli tyle... ile pobiera sam magnetofon przy niedużej sile głosu. Przydałby się jakiś TG50 do pomocy, ale oszczędności najwidoczniej na to nie pozwoliły i wyszedł grzejący się twór średniostabilizowany. Wersja krzemowa posiada już bezpiecznik po stronie sieciowej i miejsce na /nieistniejący rzecz jasna/ dodatkowy tranzystor sterujący, przy czym opis po stronie elementów sugeruje układ Sziklaiego. Czyżby istniała również lub planowano wersję przejściową np z BC528 i AC180?
Rodzina ZOT również składa się z 3 odmian:
1) ZOT-1 - z przełączanym napięciem wyjściowym 6V; 7,5V; 9V, wersja germanowa /DZG2, TG2, TG50 i TG71/
2) ZOT-1K - jw, wersja krzemowa /BYP401-50, BC148 i BC211/, często spotykany
3) ZOT-2 - uproszczony, tylko 9V, półprzewodniki germanowe /DZG2 i TG71/; przeznaczony do zasilania OR "Laura", "Ewa", "Alina".
Pisząc TG71 mam na myśli rzecz jasna również jego nowsze oznaczenie - ADP671. Choć spotkałem kiedyś pogruchotane truchło ZMK-2 z TG70 w obudowie uszczelnianej żywicą.
Dane techniczne: **
ZMK-1 i ZMK-2:
-napięcie sieci: 220V i /tylko wersja 1./ 110V
-dopuszczalne zmiany napięcia sieci: +10%; -20%
-znamionowe napięcie wyjściowe przy obciążeniu prądem 0,4A: 9V
-napięcie tętnień: 10mV przy obciążeniu prądem 0,25A i 20mV przy obciążeniu 0,4A
-pobór mocy z sieci: ok. 9VA
-wymiary: 35x59x138mm
-ciężar: 0,45kG
ZOT-1 oraz ZOT-1K:
-napięcie sieci: 220V
-dopuszczalne zmiany napięcia sieci: +5%; -10%
-dopuszczalne zmiany napięć wyjściowych bez obciążenia: +10%; -2%
-maksymalny pobór prądu: 0,4A dla napięcia wyjściowego 9V i 0,3A dla napięć wyjściowych 6V i 7,5V
-maksymalny pobór prądu w czasie krótszym niż 10min: 0,5A
-spadek napięcia wyjściowego przy obciążeniu prądem 0,4A w stosunku do napięcia bez obciążenia: 0,65V
-napięcie tętnień przy prądzie obciążenia 0,25A: <10mV, przy obciążeniu prądem 0,4A <20mV
-pobór mocy z sieci: ok. 15VA
-wymiary: 120x72x54
-ciężar: 0,55kG
-przewód zasilający zakończony wtyczką typu NZZ-1
ZOT-2:
-napięcie sieci: 220V
-dopuszczalne zmiany napięcia sieci: +5%; -10%
-napięcie wyjściowe: 9V +10%; -6% przy obciążeniu prądem 20mA
-spadek napięcia wyjściowego przy obciążeniu prądem 200mA w stosunku do obciążenia prądem 20mA nie większy niż 0,75V
-napięcie tętnień: <10mV przy obciążeniu prądem do 200mA
-pobór mocy z sieci: ok. 12VA
-wymiary: 120x72x54
-ciężar: 0,48kG
Część schematów pochodzi z książki **, jeden zrysowany jest przeze mnie. Gratisowo fotografie dwóch wersji ZMK-2, właściwie obydwa ze śmieci. Ten starszy dotarł do mnie bez obudowy; udało mi się go dopieścić i czasem zasila MK125 rocznik '75. Fabryczny kabel połatany w 3 miejscach zastąpiłem rówieśnikiem z kątową, płaską wtyczką od zwłok ZK246. Egzemplarz nowszy udaje, że działa i tylko to go ratuje od utylizacji. Szczyci się przerwą w jednej połówce uzwojenia wtórnego i większą ilością kawałków drutu niż miedzianych ścieżek na płytce.
Chciałem przy okazji obfotografować egzemplarz ZOT-1K, który pałętał mi się gdzieś w gratach ale nie potrafię go teraz znaleźć.
Źródła:
* Instrukcja obsługi magnetofonu kasetowego MK125 /rok wydania nieznany/
** Wiktor Chojnacki SP5QU - Instalowanie i wyposażenie radiostacji amatorskich, WKiŁ, Warszawa 1977
Marzy mi się ostatnimi czasy jakąś zadbana "Ewa" /której to egzemplarz z początku produkcji jako mały smród rozebrałem
/ czy bliźniacza "Alina". Oczywiście w tych pierwszych, pełnogermanowych wersjach i jakiś zgrabny zasilacz do kompletu. Takie połączenie TS8/3 z ZMK z układem zbliżonym do ZOT-1, koniecznie z zielonymi germanami... 
Uprzedzam ewentualne roszczenia - daję tylko zerknąć i powąchać. Nic więcej!