Odbiornik reakcyjny na lampach metalowych

[pwwppw]

Postanowiłem zbudować sobie z posiadanych lamp metalowych odbiornik reakcyjny (pierwszy pomysł to była budowa PARASET, ale zdecydowałem się zacząć od czegoś prostszego ). Założenie było takie: trzy lampy, zmacniacz m.cz. na 6P6S(6V6).

Przejrzałem roczniki sowieckiego "Radia" z lat 50-tych i książki z tego okresu i wybrałem trzy schematy: pierwszy, z 1957 r., 1-V-1 na lampach 6K3(6SK7) i 6Ż8(6SJ7), drugi, z 1953 r., 1-V-1 na 6K7 i 6Ż7(6J7) i trzeci, z 1951 r., 1-V-2 na 6K3 i 6N8S (ten ostatni jest też u Wargalli).

Najbardziej podoba mi się ten pierwszy - schemat jest przejrzysty, a lampy są z wejściem siatki na dole a nie u góry. Tyle, że przyznam się nie widziałem wcześniej takiego sposobu poprowadzenia reakcji - z obciążenia anody lampy końcowej. Teoretycznie nie mam zastrzeżeń, ale jak to działa w praktyce ? Jeżeli ktoś ma jakieś doświadczenie w tym względzie będę wdzięczny za uwagi. Wogóle jeżeli ktoś może udzielić jakiś rad na ten temat będę zobowiązany.

Piotr

[tszczesn]

Najbardziej podoba mi się ten pierwszy - schemat jest przejrzysty, a lampy są z wejściem siatki na dole a nie u góry. Tyle, że przyznam się nie widziałem wcześniej takiego sposobu poprowadzenia reakcji - z obciążenia anody lampy końcowej. Teoretycznie nie mam zastrzeżeń, ale jak to działa w praktyce ? Jeżeli ktoś ma jakieś doświadczenie w tym względzie będę wdzięczny za uwagi. Wogóle jeżeli ktoś może udzielić jakiś rad na ten temat będę zobowiązany.

Dziwny ten układ. Przedewszystkim - po co w nim (jak i w drugim) selektoda na wejściu, podczas gdy nie ma regulacji wzmocnienia w.cz.? Reakcja poprowadzona dziwnie, i nie wiem czemu ma to służyć, zwłaszcza, że na wejściu wzmacniacza mocy jest regulacja głosności potenxcjometrem oddziałująca również na reakcję - potencjometr tak samo reguluje resztki w.cz. jak i normalny sygnał akustyczny. Ja bym zrobił układ wg. drugiego schematu.

Można w nim wykorzystać praktycznie dowolne lampy, gdyż w układzie reakcyjnym ich parametry nie są takie krytyczne, a można użyć lamp jakie są pod reką.

[darczar]

Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z radiami reakcyjnymi, to proponuję
zacząć od wspomnianego PARASET-a. Jest to układ banalnie prosty i
bezproblemowy w uruchamianiu. Stopień m.cz. można przerobić na typowy
wzmacniacz oporowy i sterować nim 6P6S. Wykonałem ten odbiornik zgodnie
z oryginalnym schematem i działał całkiem nieźle, jak na tak proste radio.
Największym problemem było dla mnie zdobycie dławika 36H. W wersji ze
wzmacniaczem mocy ten problem nie istnieje.

[pwwppw]

Zdecydowałem się, zgodnie z sugestią Darczara, na zrobienie Paraseta - tylko odbiornik, wykorzystując 6V6 jako lampę głośnikową, przerabiając wzmacniacz m.cz. na oporowy. Wrzucam to co wymyśliłem, żeby się upewnić czy czegoś nie "pochrzaniłem". Będę wdzięczny za wszelkie uwagi

Piotr

[darczar]

Wzmacniacz mocy bez uwag, natomiast niepotrzebnie zmieniłeś wartości Rk i Rs2 w przedwzmacniaczu. Wystarczy tylko zamiast dławika dać rezystor.

[pwwppw]

Troszkę się pogubiłem...
W oryginale obciążeniem dla m.cz. są słuchawki 2k ohma. Jaka więc wartość powinien mieć opornik siatkowy następnego stopnia (Rs2) ?
Piotr

[pwwppw]

Ok. Wiem o co chodzi - "Rs2" czyli opornik drugiej siatki Ja na swoim schemacie oznaczyłem Rs2 opór siatkowy drugiej lampy. Stąd nieporozumienie
Znalazłem informację, że ktoś robił próby podłączając zamiast dławika 36H opornik 2k7. Działało, tyle że ciszej. Czyli zostawiam wzmacniacz napięciowy tak jak jest, wstawiając opór 2k7 zamiast dławika a zamiast słuchawek podłączam wzmacniacz mocy na 6V6.
Piotr

[tszczesn]

Ok. Wiem o co chodzi - "Rs2" czyli opornik drugiej siatki Ja na swoim schemacie oznaczyłem Rs2 opór siatkowy drugiej lampy. Stąd nieporozumienie
Znalazłem informację, że ktoś robił próby podłączając zamiast dławika 36H opornik 2k7. Działało, tyle że ciszej. Czyli zostawiam wzmacniacz napięciowy tak jak jest, wstawiając opór 2k7 zamiast dławika a zamiast słuchawek podłączam wzmacniacz mocy na 6V6.

Nie mam charakterystyk pod ręką, ale opornik w anodzie to raczej bym dał rzędu 50kΩ a nie 2.7 - wzmocnienie powinno znacząco wzrosnąć

[darczar]

Można tez postąpić bardziej "elegancko" i zamiast selektody zastosować typową pentodę napięciową np. 6Ż8.

[pwwppw]

No właśnie, potestowałem wczoraj trochę ten schemat na LTSpice z modelem lampy właśnie 6SJ7, czyli 6Ż8 (nie znalazłem modelu 6SK7; ciekawe, że we wzmacniaczach m.cz. te lampy często traktuje się zamiennie, np. u Wargalli).
Niska wartość opornika siatki drugiej, 75k, daje dość wysokie napięcie na tej siatce, ok. 110V. Zwiększanie wartości opornika anodowego dość szybko zmniejsza napięcie na anodzie. Przy ok. 20k napięcie na anodzie jest równe napięciu siatki drugiej, przy 50k napięcie na anodzie ma wartość raptem kilku woltów.
Gdybym miał się trzymać pozostałych wartości elementów wzm. m.cz. oryginalnej konstrukcji Paraset, to opornik anodowy powinien mieć 18k albo 22k (chodzi mi o to, żeby utrzymać się na płaskiej części charakterystyki, tam gdzie prąd anodowy niewiele zależy od napięcia anodowego).
Albo wezmę typowe wartości oporów z karty podesłanej przez Darczara albo z Vademecum Mikołajczyka i będę miał typowy przedwzmacniacz na lampie 6Ż8.
Mam jeszcze takie pytanie: Żeby zachować impedancję wejściową przedwzmacniacza taką jakiej sie spodziewa część radiowa Paraset opornik siatkowy powinien mieć wartość 250k. Czy w związku z tym któryś z "reżimów" pracy z karty jest bardziej preferowany ?

Piotr

[pwwppw]

No to się pochwalę
Radyjko gotowe.
Tak jak pisał Darczar proste i bezproblemowe. Działa rewelacyjnie (mimo że zastosowałem dławik w.cz. taki jaki mi sie trafił 1,5mH zamiast 2,5mH jak w oryginale).
Robiąc obudowę wzorowałem się na oryginalnym Parasecie (nawet vernier zrobiłem taki jak w oryginale )
We wzmacniaczu m.cz. dałem zwykłą pentodę 6SJ7. W oryginale była w tym miejscu selektoda 6SK7, ale to chyba tylko ze względu na potrzebę zmniejszenia asortymentu części zapasowych.
Pozdrawiam i dziękuję za podpowiedzi.
Piotr

[pwwppw]

Dodałem przetwornicę wibratorową, tak żeby można było zasilać radyjko z akumulatora samochodowego albo z żelowego od UPSa. Wykorzystałem wibrator BC 4,8 (z radiostacji R105 itp.). Do stabilizacji napięcia żarzenia musiałem dać 78T05, czyli taki na 3A (chwilowy 5A) - teoretycznie wystarczyłby 78S05 (2A) ale w pierwszym momencie po włączeniu, gdy żarnik jest jeszcze zimny, jest taki "strzał" prądu, że nie zawsze "zaskakiwał". Z tego samego powodu na wejściu jest bezpiecznik aż 10A. Elementy C3 i R1/C4 służą do gaszenia iskier na stykach wibratora mechanicznego - przy zastosowaniu wibratora tranzystorowego TU 4,8 te elementy są zapewne zbędne. Transformator TST 100/034 2x10V - napięcie jest nieco niższe, ok. 220V, ale to wystarczy - nie ma to wpływu na działanie radia. Na żarzeniu jest prawie dokładnie 6,3V.
Dla porządku zamieszczam też ostateczny schemat odbiornika bo zrobiłem w nim pewne kosmetyczne zmiany. Przede wszystkim dodałem do kond. strojeniowego jeszcze 39pF w szereg, po to żeby zmniejszyć trochę zakres - przy cewce ok. 20uH odbieram stacje BC na 31, 41 i 49m oraz CW na 40m. Dławik w.cz. powinien być 2,5mH, tak jak na schemacie, ale miałem tylko 1,5mH i taki zamontowałem. I działa bez zastrzeżeń. Generalnie radio jest bardzo czułe, ale nie jest ze swej natury zbyt selektywne - silna stacja potrafi "zagłuszać" na dość sporym zakresie, na szczęście takie stacje pojawiają się na krótko
Pozdrawiam,
Piotr

[fugasi]

Śliczności

Pytania:

1) Co to jest ów "Vernier" - zwyczajna gałka, tylko wyskalowana, czy jakaś przekładnia wieloobrotowa?
2) Czym i jak stroiłeś odbiornik?
3) Jakiej anteny używasz?
4) Jak odbiornik sprawuje się przy odbiorze SSB?
5) Jakiego lakieru użyłeś i jak go kładłeś? Niby szary, ale dzięki temu jest klimat
6) Gdzie można się zaopatrzyć w taki klimatyczny sznur sieciowy łączący Paraset z zasilaczem?
7) Nigdy nie zetknąłem się z przetwornicą wibratorową. Bardzo głośno to brzęczy?

[pwwppw]

1) Co to jest ów "Vernier" - zwyczajna gałka, tylko wyskalowana, czy jakaś przekładnia wieloobrotowa?
Generalnie to przekładnia wieloobrotowa a ta tu to jest taka najprostsza konstrukcja: dodatkowa tarcza przymocowana do cyferblatu i dwie małe tarczki, które ją ściskają. Dobrze to jest pokazane tu: http://www.sm7eql.se/paraset/rimdrive.htm
2) Czym i jak stroiłeś odbiornik?
Nie stroiłem. Zmierzyłem miernikiem indukcyjność cewki, pojemności pasożytnicze, policzyłem i w praktyce wygląda, że się "wstrzeliłem"...
3) Jakiej anteny używasz?
Antena mobilna PAC-12, własnej roboty - krótka antena, 2,5m, skręcana, końcówka teleskopowa, wydłużana za pomocą cewek, na każde pasmo oddzielna cewka. Mieszkam w bloku i ta antena sobie stoi na balkonie oparta o poręcz. Ale do odbioru stacji BC wystarczy kawałek drutu
Tu jest opis jak zrobić taką antenę:
http://www.njqrp.org/pac-12/
http://www.pacificantenna.com/
http://ke7ate.tripod.com/pac12.html
4) Jak odbiornik sprawuje się przy odbiorze SSB?
Nie udało mi się odebrać SSB...
5) Jakiego lakieru użyłeś i jak go kładłeś? Niby szary, ale dzięki temu jest klimat
Obudowa jest aluminiowa. Najpierw podkład do metali kolorowych wałkiem. Potem wyrównanie papierem ściernym i dwie warstwy lakieru w sprayu, który kupiłem w Leroy-Merlin. Kolor sie nazywa "srebrny szary" czy jakoś podobnie... muszę sprawdzić w domu.
6) Gdzie można się zaopatrzyć w taki klimatyczny sznur sieciowy łączący Paraset z zasilaczem?
Taki sznur sprzedają na metry w marketach budowlanych albo w kawałku jako "sznur do żelazka". Są dwu- i trzyżyłowe. Ja kupiłem w Obi. A złącza to mikrofonowe NC - niby na mniejsze napięcia, ale gdzieś przeczytałem że można je stosować aż do 300V.
7) Nigdy nie zetknąłem się z przetwornicą wibratorową. Bardzo głośno to brzęczy?
Trochę brzęczy ale nie tak bardzo. Raczej "bzyczy" Przetwornica jest oddzielnie więc nie przenosi się to na lampy...

[pwwppw]

W uzupełnieniu:

• farba to spray Dupli-Color "srebrnoszary połysk" RAL 7001

• literki są robione czymś co się kiedyś nazywało "letraset" - dziś też można to kupić (np. w sklepie dla architektów na Koszykowej w Warszawie) tyle że nie firmy Letraset a firmy APLI pod nazwą "Transfer lettering", różne rozmiary - ten ma 3mm (Ref.01352 3mm 12pt); na literki nałożyłem pędzelkiem jedną warstwę lakieru akrylowego wodorozcieńczalnego bezbarwnego (na same literki - po wyschnięciu lakier nie jest widoczny)

• cyferblat zaprojektowałem w Visio i przeniosłem na aluminium za pomocą papieru kredowego i żelazka tak jak się przenosi rysunek płytki drukowanej na laminat, czyli po przyprasowaniu zostawiłem do wystygnięcia i odmoczyłem w wodzie